DİJİTAL teknolojiler, hayattan birçok şeyi alıp götürdüğü gibi birçok yeniliği de hayatımıza soktu. Bunlardan biri de kripto paralar...

Son yıllarda sayıları 9 bini aşan ve her geçen gün daha da artan kripto paralar bazılarınca geleneksel paraya bir alternatif olarak görülüyor.

Geleneksel para sistemlerinde parayı hükûmetler ve merkez bankaları kontrol ediyor. Kripto paraların kontrolü ise hükûmetler ve merkez bankalarının elinde değil. En azından şimdilik… Dolayısıyla bu şekliyle kripto paralar yaygınlaşırsa paranın kontrolü kurumlardan kişilere geçebilir. Teorik olarak bu mümkün görünüyor. Böyle bir durumun gerçekleşmesinin ne gibi sonuçlar doğuracağını kestirmek ise güç.

Yasadışılık artar, sistem kaosa mı sürüklenir?

Konuyla alâkalı olarak iki temel tez var.

Bunlardan birincisi, paranın kontrolünün kurumlardan kişilere geçmesi durumunda uyuşturucu kaçakçılığı, fuhuş, terörizm, kara para aklama, vergi kaçakçılığı ve diğer yasadışı faaliyetlerin önünün açılacağı görüşünü savunuyor. Ayrıca mevcut kripto para sistemlerinin maliye politikası, iş hayatının düzenlenmesi gibi pek çok konuda devlet otoritelerini zayıflatacağı görüşü de dile getiriliyor.

Bunun yanında ekonomik sistemin vazgeçilmezi olan bankacılık sisteminin kripto paranın yaygınlaşmasıyla önemini kaybedeceği görüşü en çok ifade edilen görüşler arasında yer alıyor.

Buradan bakınca kripto paraların geleneksel sistemin yerini almasının sayılamayacak derecede çarpan etkisinin olduğu görülüyor. Dolayısıyla böyle bir senaryo, hayatın temelinden değişmesi anlamına geliyor. 

Yeni bir düzen mümkün mü?

Aksi görüşü savunanlar ise şu an var olan para düzeninin gelir dağılımındaki adaletsizlik, eşitsizlikler, sınıfsal ayrımların doğurduğu insanlık dışı uygulamalar ve insan emeğinin değersizliği gibi pek çok kötülüğün kaynağı olduğu görüşündeler. Bu görüşe göre, kripto paralarla kurulabilecek yeni bir düzen tüm bunları ortadan kaldırabilir.

Bu görüşü savunanlara göre, paranın kontrolünün bireylere geçmesi kaos oluşturmaz. Bunlar, kripto para sisteminde işlemlerin merkezi olmayan bir şekilde bir blok zincirine kaydedilmesinden dolayı paranın kontrolünün tek bir kişinin veya grubun elinde olmayacağını, aksine toplu olarak tüm kullanıcıların kontrolü elinde tuttuğunu savunuyor. Bu durumun sistemin bütünlüğünü koruduğu iddia ediliyor.

Bu tez ayrıca, mevcut sistemde paranın merkez bankaları ve hükûmetler tarafından kontrol edildiği mevcut sistemde yanlış politikalar nedeniyle sistemin bozulduğunu, ama kripto para sisteminde kontrolün herkeste olmasının sistemin bozulmasını önlediğini ileri sürüyor. Bu tez, geleneksel sistemde paranın manipüle edildiği, kontrolün herkeste olduğu bir sistemde manipülasyonun olmayacağı görüşünü de savunuyor.

Görüşler bu yönde olsa da henüz oluşmuş bir hukuk sisteminin olmaması, kripto paraları hem riskli, hem de dolandırıcılığa açık hâle getiriyor. Ayrıca kripto paralar, fiziksel bir mevcudiyete sahip olmadığı ve kripto para sistemleri sadece bilgisayarlar üzerinden kontrol edildiği için bir hacker, sistemi çökertebilir. Bunu bir virüs bile yapabilir. Sistemi yönetenler sistemi manipüle edebilir.

Kripto paralardaki anî yükseliş ve çıkışlar bunun bir göstergesi olarak kabul ediliyor.

Sonuç olarak, kamuoyunda kripto paraların varlığının ileride daha da artacağı öngörüsü hâkim olsa da gerek dijital dünyanın getirdiği riskler, gerekse yukarıda dile getirilen diğer riskler, kripto paraların güvenilirliği konusundaki soru işaretlerini uzun bir zaman hafızalarda taze tutacak gibi görünüyor.

Hele son Thodex olayından sonra…