DÜNYADAKİ internet kullanım verilerine ilişkin düzenli ve kapsamlı raporlar hazırlayan DataReportal, ülkemizdeki dijital verilere ilişkin yayınladığı “Türkiye Dijital 2023” raporunda geniş istatistiklere yer veriyor. Rapor adeta ülkemizdeki dijital dünyanın röntgenini çekiyor.

DataReportal Digital 2023 Türkiye raporunda, ülkemiz nüfusunun 2023’ün başında 86 milyona yaklaştığı belirtiliyor. Rapor, ülkemizde kayıtlı 81,7 milyon cep telefonu kullanıcısının olduğunu ve bu sayının toplam nüfusa oranının yüzde 95,4 olduğuna vurgu yapıyor. Bu rakam geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,2 yani 2,6 milyon kullanıcı artışının olduğu anlamına geliyor.

Raporda, ülkemizdeki internet kullanıcı sayısının 71,38 milyon olduğu ve bu rakamın toplam nüfusa oranının ise yüzde 83,4 olduğu dile getiriliyor. Bu rakam, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 0,6 yani 416 bin kullanıcı artışı olduğunu gösteriyor.

Rapor, ülkemizdeki 71,38 milyon kullanıcının yüzde 94,3’ünün internete cep telefonları üzerinden bağlandığını ifade ediyor. Raporda ülkemizdeki sosyal medya kullanıcı sayısının ise toplamda 62,55 milyon olduğu belirtiliyor. İstatistikler mobil kullanıcı sayısındaki artışın internet kullanıcı sayısındaki artışın 5 katından daha fazla olduğunu ortaya koyuyor.

Raporda ülkemiz insanının zamanını hangi medya organlarında geçirdiğine dair istatistiklere de yer veriliyor. Buna göre, ülkemiz insanı günde 7 saat 24 dakikasını internette geçiriyor. Fakat rapor, internet kullanımının geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7,5 yani 36 dakika azaldığını da vurguluyor. Yani insanımızın internette geçirdiği vakit geçen yıla göre 36 dakika azalmış olduğu görülüyor. Rapor, bu zamanın 4 saat 26 dakikasını cep telefonları, 2 saat 58 dakikasını ise bilgisayar ve tabletler üzerinden gerçekleştiğini ifade ediyor.

Rapora göre, ülkemiz insanı günün 3 saat 47 dakikasını televizyon başında geçiriyor. Bu rakam, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 7,1 yani 15 dakika artış anlamına geliyor. Yani istatistiklerde ülkemiz insanının geçen yıla göre daha fazla televizyona vakit ayırdığı görülüyor. Rapor, ülkemiz insanının günün 2 saat 54 dakikasını sosyal medyada geçirdiğini dile getiriyor. Fakat aynı rapor, sosyal medyada geçirilen zamanın geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 2,8 yani 5 dakika azaldığına da vurgu yapıyor.

Raporda ülkemiz insanının dijital medya sitelerinde geçirdiği zamana da değiniliyor. Buna göre insanımız günde 1 saat 49 dakikasını bu mecralarda geçiriyor.

İstatistikler, internette geçirilen zamanın hâlâ yüksek olduğunu gösterse de internet ve sosyal medyada geçirilen zamanın azaldığına, buna mukabil televizyon karşısında geçirilen zamanın ise arttığına vurgu yapıyor. Yani istatistikler, ülkemizde klasik medya araçlarına bir yönelim olduğunu gösteriyor.

Ülkemiz insanı interneti hangi amaçlar için kullanıyor?

DataReportal’ın “Dijital 2023 Türkiye” raporuna göre, ülkemizde internet kullanan 71,38 milyon kişinin yüzde 73,2’si interneti bilgi almak için kullanıyor. Etkinlikler ve güncel olaylardan haberdar olmak için kullananların oranı ise yüzde 67,6 olarak raporda yer alıyor. Raporda araştırma yapmak için interneti kullananların oranı da yüzde 63,9 olarak görünüyor.

İnterneti kullananların yüzde 58,9’unun ürün ve marka araştırması yapmak için bu servisi kullandığı raporda belirtiliyor. Arkadaş ve aile ile iletişimde kalmak için internet kullananların oranı yüzde 58,3 iken yeni fikirler edinmek için kullananların oranı ise yüzde 58 olarak kayıtlarda yer alıyor.

İnternet kullanıcılarının interneti kullanma nedenleri bunlarla sınırlı değil. Rapora göre ülkemizdeki internet kullanıcılarının yüzde 53,7’si video ve film gibi içerikleri izlemek, yüzde 49,6 müzik dinlemek, yüzde 49,5’i eğitim ve öğretim faaliyetleri, yüzde 48,8’i boş zamanı değerlendirmek, yüzde 44,2’si finans ve tasarruf yönetimi, yüzde 39,5 sağlık sorunlarını ve sağlık ürünlerini araştırmak, yüzde 38,2’si iş ile ilgili araştırma yapmak, yüzde 38’i yer ve seyahat araştırması yapmak, yüzde 36,4’ü de oyun oynamak için interneti kullanıyor.

İnternet ilk ortaya çıktığı dönemlerde interneti oyun oynamak için kullananların sayısı çok fazlaydı. Zaman içerisinde bu seçenek çeşitli uygulamalarla cep telefonlarına kaymaya başladı. Bunun sonucunda da internet kullanım amaçları içerisinde oyun oynama seçeneği giderek gerilemeye başladı. Nihayetinde ise geçen yıl bu seçenek listenin en sonunda yer alarak adeta dibe demir attı.

Habeğlence, haber ve eğlence ögelerini birleştiren bir kavram. Kavram, ana hatlarıyla haber ve eğlencenin bir arada harmanlanarak sunulması veya işlenmesi olarak tanımlanabilir. Verilere bakılırsa, insanımızın internet kullanım alışkanları içerisinde haber alma ve bilgi edinme gibi nedenler ilk sıralarda bulunsa da eğlence maksatlı kullanım nedenleri de buna eklemleniyor. Bir başka deyişle, ülkemiz insanı interneti daha çok haber ve eğlence için kullanıyor. Yani “Ülkemiz insanı interneti daha çok habeğlence için kullanıyor” dersek yanılmış olmayız.

Ülkemizdeki sosyal medya istatistikleri ne diyor?

Rapor, 2023 yılı başında ülkemizde 62,55 milyon sosyal medya kullanıcısı olduğuna vurgu yapıyor. Bu rakam, ülkemiz nüfusunun yüzde 73,1’ine, internet kullanan nüfusun ise yüzde 87,6’sına denk geliyor. Yani neredeyse ülkedeki her dört kişiden üçü, internet kullanan her on kişiden ise dokuzu sosyal medya kullanıyor. Bu da sosyal medya kullanımının internet trafiğinde çok önemli bir yer ettiğine işaret ediyor.

Raporda 18 yaş üstü sosyal medya kullanıcı sayısının ise 58,65 milyon olduğu görülüyor. Bu rakam toplam sosyal medya kullanıcı sayısının yüzde 94,6’sına eşdeğer. Ülkemizdeki sosyal medya kullanıcılarının yüzde 40,4’ü kadın, yüzde 59,6’sı ise erkeklerden oluşuyor. Yani erkek kullanıcılar kadın kullanıcıların neredeyse bir buçuk katı. 

Bu yönüyle sosyal medya daha maskülen bir kimliğe sahip gibi görünse de etkileşimler tam tersini gösteriyor. Öyle ki, sosyal medya kullanıcıları içerisinde kadın kullanıcı sayısı az olmasına rağmen kadın kullanıcılar daha fazla takipçiye sahip. Bu da kadın kullanıcıların ürettiği içeriklerin daha fazla kişiye ulaştığına, hâliyle etkileşimin daha fazla olduğuna işaret ediyor.

Kullanıcıların bir ay içerisinde kullandığı sosyal medya sayısı ise yedi. Yani ülkemizde her kullanıcı ayda ortalama yedi sosyal medya platformunda zaman geçiriyor.

Sosyal medya kullanıcılarının günde ortalama geçirdikleri zaman ise 2 saat 54 dakika. Bu rakam, küçük gibi görünse de aslında bu çok yüksek bir rakam. Çünkü ülkemizi Avrupa’nın zirvesine taşıyor. Yani Avrupa ülkeleri içerisinde en fazla sosyal medyada zaman geçiren ülke Türkiye. Dünyada ise 13’üncü sıradayız. Dolayısıyla ülkemizde sosyal medyada geçirilen zaman azımsanmayacak kadar fazla.

Niçin sosyal medya kullanıyoruz?

DataReportal’ın “Dijital 2023 Türkiye” raporuna göre, ülkemizde sosyal medya kullanan 62,55 milyon kişinin yüzde 51’i sosyal medyayı haber okumak için kullanıyor.

Arkadaşlar ve aile ile iletişimde kalmak için sosyal medya kullananların oranı ise yüzde 50,1 olarak raporda yer alıyor. Bu istatistik önemli. Aslında bu seçenek, özü itibariyle “iletişim kurma” ana başlığı altında değerlendirilebilir. Bu şekilde düşünüldüğünde ve buna görüşlerini paylaşmak, tartışmak ve yeni iletişimler kurmak seçeneği de eklendiğinde, sosyal medya kullanım nedenleri arasındaki “iletişim kurma” ana başlığı açık ara ilk sıraya çıkar.

Raporda boş zaman doldurmak için sosyal medyayı kullananların oranı da yüzde 45,1 olarak görünüyor. İnternet kullanım amaçları içerisinde boş zaman geçirme dokuzuncu sıradayken, sosyal medyada bu seçenek üçüncü sırada yer alıyor. Bu da interneti boş zaman geçirmek için kullananların önemli bir kısmının bu boş zamanını sosyal medya platformlarında geçirdiğine işaret ediyor.

Rapor, sosyal medyayı kullananların yüzde 33’ünün satın alacakları ürünleri bulmak için sosyal medyayı kullandıklarını belirtiyor. Yapılacak veya satın alınacak şeyler için fikir edinme amacıyla sosyal medya kullananların oranı yüzde 32,3 iken, içerik bulmak için sosyal medya kullananların oranı ise yüzde 30,9 olarak kayıtlarda yer alıyor.

Kullanıcılarının sosyal medya kullanım nedenleri bunlarla sınırlı değil. Rapora göre ülkemizdeki sosyal medya kullanıcılarının yüzde 29,5’i görüşlerini paylaşmak ve tartışmak, yüzde 27,9’u markaların içeriklerini görmek, yüzde 26,9’u canlı akışları izlemek, yüzde 26’sı spor yayınları veya faaliyetlerini izlemek ve takip etmek, yüzde 24,9’u neler konuşulduğu görmek, yüzde 24,7’si kendi hayatı hakkında yayın yapmak, yüzde 24,3’ü iş ile ilgili ağ kurmak ve araştırma yapmak, yüzde 22,6’sı ünlüleri takip etmek, yüzde 22,4’ü de yeni iletişimler kurmak için sosyal medyayı kullanıyor.

Sosyal medya kullanım nedenlerine baktığımızda, haber okuma, aile ve arkadaşlarla iletişim kurma ve boş zaman geçirme dışındaki seçeneklerin birbirlerine yakın oranlarda olduğunu görüyoruz. İlk üç neden dışındaki seçeneklerin birbirini destekler ya da tamamlar nitelikte olması, istatistiklerin birbirine bu kadar yakın seyretmesini sağlamış görünüyor.

Hangi sosyal medya platformunda ne kadar zaman harcıyoruz?

Raporda, ülkemizde en çok kullanılan beş sosyal sosyal platformunda kullanıcıların harcadığı aylık ortalama sürelere ilişkin detaylı bilgiler yer alıyor.

Rapora göre ülkemizdeki sosyal medya kullanıcıları, aylık olarak en fazla Instagram’da vakit geçiriyorlar. Buna göre ülkemizdeki sosyal medya kullanıcıları, aylık olarak Instagram’da 21 saat 24 dakika harcıyorlar.

Raporda, Instagram’da aylık olarak geçirilen zamanın yıllık değişim oranı ise yüzde 5,9 olarak yer alıyor.

Sosyal medya kullanıcılarının en çok zaman harcadığı ikinci sosyal medya platformu, son yıllarda yıldızı giderek parlayan Tiktok. Buna göre ülkemizdeki sosyal medya kullanıcıları, aylık olarak Tiktok’da 20 saat 54 dakika harcıyorlar.

Raporda, Tiktok’ta aylık olarak geçirilen zamanın yıllık değişim oranı ise yüzde 11,2 olarak görülüyor. Bu oran önemli. Çünkü bu oran, Tiktok’u yıllık olarak yukarı yönde en fazla değişim oranına sahip sosyal medya platformu olarak zirveye taşıyor. Bu yükseliş devam ederse, Tiktok’un gelecek yıl bu alanda zirvede yer alacağını söyleyebiliriz.

Youtube, 18 saat 30 dakika ile ülkemizdeki sosyal medya kullanıcılarının en çok zaman harcadığı üçüncü sosyal medya platformu olarak raporda yer alıyor.

Raporda, Youtube’de aylık olarak geçirilen zamanın yıllık değişim oranı sıfır olarak görülüyor. Yani sosyal medya kullanıcılarının yıllık olarak Youtube’de harcadığı zamanda bir değişiklik yok.

Whatsapp, 11 saat 54 dakika ile ülkemizdeki sosyal medya kullanıcılarının en çok zaman harcadığı dördüncü sosyal medya platformu olarak raporda yer alıyor.

Raporda Whatsapp’ta geçirilen aylık zamanın yıllık değişim oranı aşağı yönlü olarak yüzde 8,5 olarak görülüyor. Bu istatistik önemli. Çünkü bu oran, sosyal medya kullanıcılarının önceki yıla göre Whatsapp’ta daha az zaman geçirdiği anlamına geliyor.

Facebook, 9 saat 54 ile ülkemizdeki sosyal medya kullanıcılarının en çok zaman harcadığı beşinci sosyal medya platformu olarak raporda yer alıyor.

Raporda, Facebook’ta geçirilen aylık zamanın yıllık değişim oranı aşağı yönlü olarak yüzde 21,4 olarak görülüyor. Bu istatistik önemli. Çünkü bu oran, sosyal medya kullanıcılarının önceki yıla göre Facebook’ta çok daha az zaman geçirdiği anlamına geliyor. Ayrıca bu oran, aylık olarak geçirilen zaman istatistiklerinde en fazla kaybın Facebook’ta olduğunu gösteriyor.

Sosyal medyada daha çok hangi hesapları takip ediyoruz?

Kimi sosyal medya platformlarında arkadaşlık, sohbet, haber, güzellik gibi çok sayıda kullanıcı hesabı var. Rapor bu hesapları belli başlıklar altında toplayarak takip edilme oranlarına yer vermiş.

Buna göre, kullanıcıların arkadaş, aile ve tanıdığı insanların hesabını takip etme oranı yüzde 42,4 olarak raporda yer alıyor. Kullanıcıların satın aldıkları markaların hesaplarını takip etme oranı yüzde 35,2 olarak belirtiliyor. Kullanıcıların satın almayı düşündükleri markaların hesaplarını takip etme oranı ise yüzde 35,4 olarak dile getiriliyor.

Kullanıcıların TV şovları ve kanallarına ait hesapları takip etme oranı yüzde 27,7 olarak kayda geçmiş. Bunlar dışında yüzde 24,3 ile eğlence ve parodi̇; yüzde 23,6 ile spor insanları ve takımları; yüzde 23,3 ile aktörler, komedyenler veya diğer sanatçılar; yüzde 22 ile restoranlar, şefler veya gıdalar; yüzde 21 ile gruplar, şarkıcılar veya müzisyenler; yüzde 20,2 ile gazeteciler veya haber şirketleri, yüzde 18,7 ile iş ile ilgili iletişimler; yüzde 17,7 ile güzellik uzmanları; yüzde 17,4 ile oyun uzmanları veya oyun stüdyoları; yüzde 17,3 ile çalışma ile ilgili şirketler ve yüzde 15,9 ile de yazarlar veya edebiyat gruplarına ait hesaplar takip ediliyor.

Listede satın alma ile ilgili hesapların takip edilme oranı dikkat çekiyor. Satın alınan veya satın alınacak ürünlere ait hesapların takip edilme oranı toplamda yüzde 70’ten fazla. Bu da sosyal medyanın pazarlama ve satın alma noktasında kullanıcılara yön verdiğini gösteriyor. 

Listede dikkat çeken bir başka husus, gazeteciler ve haber şirketlerinin takip edilme oranları. Önceki yazılarımda da belirttiğim gibi, ülkemiz insanının sosyal medya kullanım nedenleri arasında haber alma ve haberleri takip etmesi en üst sıralarda yer alıyor. Fakat hesap türleri içerisinde gazeteciler ve haber şirketlerine ait hesapların takip edilme oranı sadece yüzde 20,2. Bu da insanımızın sosyal medyada haber alma önceliğinin doğrudan gazeteciler ve haber sitelerinin hesapları olmadığını, haberleri daha çok diğer kullanıcı hesapları üzerinden takip ettiğini gösteriyor.

Fakat bu durum gazeteciler ve haber sitelerine ait hesapların paylaşımlarının ve etkilerinin sınırlı olduğu anlamına gelmiyor. Çünkü insanlar, gazetecilere ve haber sitelerine ait hesapları takip etmeseler bile buralardan alıntılayarak ve diğer paylaşım yöntemleriyle başka hesapların buralardan paylaştığı haberleri takip ediyorlar.