BİR halk bilimci olarak, son haftalarda kendi alanımızla alâkalı konulara değinme çabası ile kültürel mevzulara ve dolayısıyla bu alanda yaşadığımız sorunlara yönelik bir seri başlattık.

Belirli aralıklarla biraz olsun nefeslenmek murâdıyla köşemizden değineceğimiz bu konular için ayrı ayrı birer proje düşüncemiz mevcût. Bu doğrultuda deneme adımlarını attığımız şu günlerde daha çok gündemin konularını ele almaktan kaçınıp, bir genelleme tarzı ile ilerleyeceğiz. Bundan ötürü yazdıklarımız, gündem dâhilinden ziyâde, geleceğe yönelik aktarımlar olarak algılanabilir.

Bu bilgilendirme girişi ile birlikte bugünkü meselemizden söz etmeye koyulabiliriz: Rekreasyon ve geleneksel bilginin bu alanda kullanımı…

Rekreasyon aktiviteleri

Bilindiği üzere rekreasyon aktiviteleri, insanoğlunun -var olduğu ilk günden bugüne çalışmak ve uyumak gibi- temel ihtiyaçlarını karşıladığı zamandan arta kalan serbest zamanda katıldığı aktivitelerdir. Bu aktiviteler spor amacıyla kişinin kendini fiziksel olarak geliştirdiği bir süreçten farklı olarak eğlence amacıyla da yapılabilmektedir.

Bütün olarak bakıldığında rekreasyon aktiviteleri, spor gibi fiziksel aktiviteler, piknik/balo/gezi gibi sosyal aktiviteler, eğitim/seminer/bireysel-grupsal çalışmalar gibi ruhsal anlamda gelişim aktiviteleri, mental ve sağlık geliştirici aktiviteler olarak çeşitlendirilebilir.

Türkiye özelinde rekreasyon, örnek olarak belediyelerde spor alanları ile sınırlandırılmışken, aslında belediyeye ait açık alanlar, parklar, sahil kenarları ve kapalı alanlar da bu kapsama dâhil edilebilmektedir. Bu alanların kapsama dâhil edilmesi hem rekreasyon aktivitelerinin genişlemesi, hem daha fazla istihdamı teşvik etmesi açısından önem arz etmektedir. Diğer yandan, rekreasyonun birleştirici yönüyle kişilerin sosyalleşmesi de sağlanabilmektedir.

Türkiye’de yanlış rekreasyon örneği olarak millî parklardaki aktivitelerin canlandırılması noktası göz önüne çıkmaktadır. Millî parklar ve benzeri alanların toplumların sosyalleşmesi ve yeşillikle buluştuğu nadir alanlar olarak görülmesi ile mekânın genişliği ve açık hava kalitesi avantaja çevrilmelidir. Böylelikle kültürel değerler ve geleneksel ürünler, ilgili alanların avantajlarının uygunluğu da gözetilerek sergilenmelidir.

Rekreasyon yönetiminde geleneksel bilginin daha fazla kullanıldığı bölgeler, kırsal kesimlerdir. Özellikle batıdaki büyük şehirlerde,  kültürel etkinlik kapsamındaki faaliyetler şehrin en canlı ve kalabalık etkinlik yerlerinin aksine kırsala gidildikçe artmaktadır. Bununla birlikte Türkiye geneli incelendiğinde, yerel etkinliklerin de rekreasyon faaliyetleri kapsamında sık bir biçimde kullanıldığı yerler yine kırsallardır.

Ayrıca kırsal bölgeler kentsel çevre sorunlarından uzak, yenilenme ve dinlenme ihtiyacını karşılayabilecek en uygun rekreasyon alanlarına sahiptirler.

Kırsal turizmin önemi

Rekreatif faaliyette bulunmak isteyen kişilerce tercih edilebilecek kırsal turizmde çeşitlilik mevcûttur. Bu bölgelerde düzenlenen rekreasyonel etkinliklerle yörenin kırsal turizm çekiciliklerinin tanıtımı da yapılmaktadır. Kırsal turizmin ön plâna çıkması, kırsal alanlardaki ekonominin canlanmasını sağlayarak kırdan kente göçü engellemektedir. Kırsal turizmin gelişmesine verilen destek ile yöresel kültür ve doğal çevrenin korunması sağlanmaktadır.

Ayrıca turizmin belli aylarda veya belli mevsimlerde yoğunlaşması, çevresel ve sosyokültürel sorunlara yol açmaktadır. Kırsal turizmin ortaya çıkarttığı alternatiflerin değerlendirilmesi, turizmin mevsimsel yığılmasını önlemekte ve bu sorunları bertaraf etmektedir.

Kırsal turizm, içinde birçok turizm alternatifini barındıran zengin bir turizm çeşididir. Çiftlik turizmi, termal turizm, yayla turizmi, eko turizm, yeşil turizm, kayak, avcılık ve balıkçılık, alışveriş, doğa tatilleri, bisikletli veya atlı doğa gezileri, sanat, tarih, spor ve macera gibi etnik yapıya sahip birçok turizm imkânı sunmaktadır (Özdemir, 2012: 19).

Kırsal bölgelerde yapılabilecek turizm faaliyetlerinin zenginliği, rekreasyonel aktivitelere uygun ortam teşkil etmektedir. Hem turizmin farklı mevsimlere yayılması, hem de bölgenin tanıtımının yapılması, farklı bir etkinlik sağlayıcı olarak kabul görmektedir.

Sonuç olarak, bu bilgilerden hareketle geleneksel bilginin rekreasyon yönetiminde kullanımı hususunda kırsal bölgelerdeki yerel faaliyetlerin arttırılması ve zamanla kentsele uyumlu hâle getirilmesi için çalışmalar başlatılmalıdır.

Rekreasyon faaliyetleri kapsamında geleneksel bilginin en yoğun kullanıldığı ve böylelikle ön plâna çıkan ilçeler, şehirler veya bölgelerin faaliyetleri genele yayılmalıdır.

Netîcede, tüm dünyada ekonomik güç olarak bir sektör hâline gelen rekreasyon, ülkenin zenginliğini ve yaşamın kalitesini attırmak için son derece yararlıdır. Ayrıca geleneksel olanı döneme uyarlayarak sergilemek adına rekreasyonun aktivitelerinin geliştirilme sürecine hız kazandırılmalı, diğer ülkelerle yarışacak düzeye getirilmelidir.

Özdemir S (2012). Kırsal Kalkınmada Kırsal Turizmden Yararlanma Olanakları: Gökçeada Örneği. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 14 (23): 19-21.