DEMOKRASİNİN neşet ettiği coğrafya olan Avrupa’nın göbeğinde hiçbir politik kavram ve tam olarak tanımlanamayacak bir yönetim sistemiyle var olmaya çalışan Bosna, sahip olduğu yeraltı ve yer üstü kaynakları ile ekonomik kalkınma için müthiş bir potansiyele sahip. Ama ülkedeki politik düzen bu potansiyeli işlevselleştirecek bir yapıda olmadığı için, Bosna ekonomik kalkınma yönünde yavaş yavaş ilerliyor.

Bosna’daki bu acı durumun muhataplarından biri de Bosna-Hersek Federasyonu Kalkınma, Girişimcilik ve Zanaat Bakanı Sanjin Halimoviç. Bosna’nın kalkınması için nelerin gerekli olduğunu ve kalkınmanın önündeki engellerin neler olduğunu konuşmak istediğimiz Halimoviç, sorularımızı Bakanlık binasındaki çalışma ofisinde yanıtladı.

***

“Su ve diğer yeraltı kaynaklarını kullanamıyoruz”

·       Bosna’yı kalkındıracak en önemli unsur nedir? Bosna bu amaca ulaşma yolculuğunda hangi aşamada?

Kalkınma açısından önümüzdeki en büyük engel, kalkınmayı sağlayacak politik bir düzenin kurulmamasıdır. Savaştan bu yana yaklaşık 20 yıl geçti, yeni bir politik düzenin kurulması için, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu çok sayıda ülkenin desteğine ihtiyacımız var.

Bosna’da Bosna’yı kalkındıracak çok sayıda materyal var. Fakat etkin bir politik düzen olmadığı için bu potansiyeli işlevsel hale getiremiyoruz. Bosna’da var olan su ve diğer yeraltı kaynakları Bosna ekonomisinin kalkınması için yeterli ama bunları henüz kullanamıyoruz. Bosna’nın kalkınması için ulaşım alanında da yatırımların yapılması gerekiyor. Gerek demiryolu, gerek karayolu ve gerekse havayolu ağının geliştirilmesi lazım. Bunların yanı sıra, Bosna’yı kalkındıracak üçüncü başlık da tarımdır.

“Türkiye’nin kalkınma modeli, bizim için iyi bir örnek”

·       Anlatmış olduğunuz yeraltı ve yer üstü kaynaklarının işletilmesi ile ulaşım ve tarım alanında Türkiye’den beklentileriniz nelerdir?

Bizim ekonomik açıdan bir desteğe ihtiyacımız yok. Çünkü biz dışarıya çok fazla borcu olmayan bir ülkeyiz. Var olan borcu da kapatabilecek güçteyiz. Türkiye’nin kalkınma modeli, bizim için iyi bir örnek. Türkiye’nin bilgi birikimi ve tecrübesine ihtiyacımız var.

·       Türkiye’nin kalkınma modelini Bosna’ya taşıyacak bir adım atıldı mı? Türkiye’nin tecrübesini ve kalkınma modelini buraya taşıyacak bir enstitü veya akademi düzeyinde bir kanal var mı?

Zaman zaman Türkiye’ye seyahat ediyorum. Bu seyahatler sırasında Türkiye’den BİGMEV ve KOSGEB ile projeler yapma fırsatı bulduk. Ama bu projeler, çoğunlukla küçük ve orta ölçekli şirketlerin gelişimi ile ilgili projeler. Şu aşamada BİGMEV ve KOSGEB’den destek alıyoruz. Bu projelerle Türkiye’nin Kuzey Kıbrıs ile olan bağını aynı temellerde Bosna ile de kurmasını sağlamayı amaçlıyoruz. Bu bağı kurmak şu aşamada antlaşmalarla mümkün olmasa da bir gönül bağı kurabiliriz.

Bir başka husus da Türk ürünlerinin Bosna’da üretilmesi. Bu, bizim kalkınmamıza büyük katkı sağlar. Türkiye bunu yapabilir. Bize gerekli olan en önemli şeylerden biri, dışarıdan ithalat yapmadan kendi ürettiklerimizle kendi kendimize yetmek. Biz üretim noktasında gerideyiz. Üretim yapan büyük tesislerimiz yok. Örneğin sebze ve meyve üretiyoruz ama ondan ileriye gidemiyoruz. Onları kurutacak ve başka tüketim malzemelerine dönüştürecek tesise sahip değiliz.

Bosna’da ayrıca hidroelektrik ve termoelektrik yatırımları yapılabilir. Türkiye’den işadamları gelip Bosna’da hidroelektrik santralleri kurabilirler. Bosna’nın bu yatırımlara ihtiyacı var. Termoelektrik yatırımları şu an Çinliler tarafından yapılıyor. Biz isteriz ki bu yatırımları Türkler yapsın. Türkiye bu tür yatırımları yapsa, Bosna ve Türkiye arasındaki işbirliği çok daha üst düzeyde olur.

·       Siyasî ve ekonomik olarak ileriye iyimser bakıyor musunuz?

Bosna-Hersek olarak şu an istediğimiz noktada değiliz, ama geleceğe pozitif olarak bakıyoruz. Gelecekte hedeflerimize ulaşacağımıza inanıyorum. Bosna olarak biz bunu başaracağız!

“Avrupa Birliği ve NATO’ya girmek istiyoruz ama politik düzen buna izin vermiyor”

·       Bosna’nın kalkınması için en büyük engelin politik düzen olduğunu söylediniz. Bosna nasıl bir politik düzen istiyor? Bu politik düzen için önünüzde ne gibi engeller var? Bu engelleri aşmak için neler yapıyorsunuz?

Ülkenin hemen hemen yarısı, ülkedeki politik düzene ait olmak istemiyor. Ülke insanının yarısı şu an içtiğimiz çayı Hırvatistan ve Sırbistan’da içmek istiyor. Biz Avrupa Birliği’ne girmek istiyoruz, NATO’ya katılmak istiyoruz. Fakat Bosna’nın Sırp bölgesi bunu istemediği için bunları gerçekleştiremiyoruz. Biz hiçbir politik sisteme tâbi değiliz. Aslında biz, büyük bir denizin ortasındaki kayık gibiyiz. Türkiye’deki gibi bir politik düzenin olmasını isteriz ama şu aşamada bu çok mümkün görünmüyor.