“PANDORA’nın kutusu”
efsanesini duymayan var mı?
Yunan
mitolojisinde çokça bilinen efsanelerinden biri. Zeus’un nefret ettiği
insanları cezalandırmak için kullandığı “Pandora” adlı güzel kadının, “mutluluk
kabı” adını verdikleri gösterişli kutuyu merakından açmasıyla birlikte dünyaya
kötülüklerin yayılmasını konu alan efsane…
Biraz
detaya inelim…
Zeus,
hatırı sayılır güzellikteki Pandora’yı, Prometheus’un ikizi olan Epimetheus’a
bir kutuyla birlikte gönderir. Pandora’yı görüp güzelliğinden büyülenen
Epimetheus, ertesi gün onunla evlenir. Anlatılanlara göre Pandora’dan söz
konusu kutuyu açmaması (bazı kaynaklarda durum tam tersi) istenmiştir. Fakat
Epimetheus’un dolaşmaya çıktığı bir zamanda Pandora, kutunun önüne diz çöker ve
merakla incelemeye başlar. Bu sırada kutunun kilitli olmadığını anlar fakat
yine de “Açsam mı, açmasam mı?” tereddüdü içerisindedir. En sonunda Pandora, merakına
yenik düşer ve elindeki gizemli kutuyu açar.
Efsaneye
göre kutu oldukça baştan çıkarıcıdır. Tıpkı lüks hayatlar, maddî zenginlik,
mevki, mâkâm, fizikî güzellik gibi… Her ne kadar adına “mutluluk kabı” deseler
de aslında “Dışı seni, içi beni yakar” misâlindeki gibidir.
Pandora,
kutuyu açmakla hata ettiğinin farkına varmış ve hemen kapağını kapatmaya çalışmıştır.
Fakat artık olan olmuştur.
“İçinde
hiç mi iyilik yoktu?” derseniz… Kötülüklere karşı konulmuş olarak insanların
mutluluk sebeplerinden tek şey kalmış kutuda: Umut…
Bu
bir efsane. Peki, “Pandora Belgeleri” de mi efsane? Ya da son beş yıl içinde
ortaya atılan Panama, Paradise veya FinCen belgeleri gibi bir grup belgeden mi
oluşuyor?
Shiel’e
göre, vergi kaçırmak ve off-shore hesapları ile ilgili şu âna kadar ki en büyük
belge sızıntısı Pandora Belgeleri.
Pandora
Belgeleri 6,4 milyon doküman, 3 milyona yakın görsel, 1 milyondan fazla e-posta
ve beş yüz bine yakın Excel tablosundan oluşuyor.
Pandora
Belgeleri de diğer belgeler gibi, içeriği, ismi açıklanmayan hesap sahiplerinin
vergi cennetlerinde bulunan gizli banka hesapları, özel jetleri, yatları,
malikâneleri ve ustaların sanat eserlerini açığa çıkarıyor. Zengin el(it)lerin
deniz aşırı sırlarının sızdırıldığı belgelerde bu kişilerin vergi
cennetlerinden ne şekilde fayda sağladıkları yer alıyor.
Şirket
kurmanın kolay olduğu, sahiplerinin gizli kalabildiği ve kurumlar vergisinin
bulunmadığı yerlerin adı “off-shore” (deniz aşırı, kıyı) ülkeler ya da vergi
cennetiymiş.
Bir
bakıma dünyada canınız nerede isterse orada hesap açma işi gibi gelebilir,
fakat belli bir limitin altında hesap açmanız söz konusu değil. Örneğin rakam bin
veya iki bin, hattâ on bin falan ise, vergi cennetlerinin birinde hesap açma
düşüncesine bile gerek yok. Demem o ki, cüzdanınızın bir hayli kabarık olması
gerekiyor.
Off-shore
hesabın açılmasındaki en büyük etken, hesabın açıldığı ülkede geçerli olan
vergi kanunları. Bu sayede kendi ülkenizde vergi mükellefi iken başka bir
ülkede ya vergiden muaf ya da çok cüzi rakamlar ödeniyor. Bu mânâda şahısların
sorumluluğu son derece sınırlı. Yine kişi ve kurumların varlıklarının karşı
karşıya olduğu siyasal riskin derecesini düşürmek, kişi ve kurumların kazanç
veya servetlerinde gizlilik sağlamak (devletten saklanması, aileden veya
akrabalardan saklanması), dâvâlara karşı kazanç ve serveti koruma arzusunu off-shore
tercih nedenleri arasında sıralamak mümkün.
Ya
da bir kişi başka bir ülkede ev alırken, bu alışverişi bir diğer farklı ülkede
kurulan şirket üzerinden yapabiliyor. Bu ülkelere “off-shore” denilmektedir.
Bu
ülkeler, genellikle şirket kurmanın kolay olduğu, şirket sahiplerinin kimliğini
ortaya çıkarmanın güç olduğu, kurumlar vergisinin düşük veya hiç olmadığı
ülkeler. Bu ülkelere “vergi cenneti” de deniliyor. En bilinenleri ise Cayman
Adaları ve Britanya Virjin Adaları ile İsviçre ve Singapur.
Bugün
için Pandora’nın kutusundan 12 milyon belge saçılmış olabilir. Pandora Belgeleri
ilk olmadığı gibi son da olmayabilir. Belgede geçen isimlerin kim ya da kimler
olduğundan daha da önemli mesele, bu ve bundan önceki benzer belgelerin
toplumlarda gerekli karşılığı bulmadığı ve herhangi bir etki göstermediğidir. Görünen
o ki, belgeleri sızdıranlar görevlerini yapmışlar!
O
vakit bize de her daim olduğu gibi adaleti ve şeffaflığı “umut” etmekten öte
yol yok gibi.
Sağlıkla
kalın…
https://tr.wikipedia.org/wiki/Pandora%27n%C4%B1n_Kutusu
https://www.mahfiegilmez.com/2016/04/ky-offshore-bankaclg.html
