“Ümitsizliğin ardından nice ümitler var,
Karanlığın ardından nice güneşler var!”
(Mevlânâ
Celâleddîn-i Rûmî)
***
PEK Muhterem Kari,
Bacağımda kısa pantolon, ayağımda naylon pabuçlarla dilim damağıma
yapışmışken bile bir topun arkasından akşam ezanına kadar kan ter içerisinde
koşturmaya inatla devam ettiğim uzun yaz günlerinde, benimle benzer durumda
olan akranlarımla yoldan geçen ve bu hâlimize hayretler içerisinde bakan
mahallemizin orta yaşlı amcalarına sektirmeden hep bir ağızdan aynı suali
sorardık, bıkmadan usanmadan ve de hep son bir saatin içine girdiğimiz cevabını
almak ümidiyle: “Amca, iftara ne kadar kaldı?”
Akşama kadar geçmekte ayak direyen zaman, akşamla teravih arasında su gibi
akıverirdi. Sair zamanlarda akşam ezanından sonra evde olma kuralının esneyip,
günü oruçlu geçiren biz çocuklar için amorti ikramiyesi olarak iftar ile
teravih arasının da oyun fırsatına dönüştüğü şehr-i Ramazan gelince, büyüklerimizle
teravihe niyet edip girdiğimiz camiden, henüz yatsının farzından hemen sonra,
namazda birbirimizi dürttüğümüz, iteklediğimiz, kikirdediğimiz, gülüştüğümüz için
huşû içerisinde namazını edâ etmekte olan cemaat tarafından tart edilir -ki
canımıza minnet-, tart edilmeyen uslu ama “şanssız” çocuklar da ilk fırsatta
kirişi kırar ve kendisini dışarı atar, bu vesîleyle teravih namazı süresi de
oyun zamanına eklenirdi.
Gelin görün
ki, zamanın izafîliği burada da azizliğini yapar; babasının dizinin dibinde saf
tutmuş olduğu için kaçamayan, intikal tekbirinde mutlaka şaşırarak rükûa gitmiş
ama yine de otuz üç rekâtlık teravih namazını sonuna kadar tamamlamış “daha
uslu” ve “daha şanssız” çocuklar için -her ne kadar namaz sonunda cemaatin
sitayişlerini toplamış, “Maşallah” fısıltıları ile saçı ve yanakları okşanmış,
aferinler almış olsalar da- geçmek bilmeyen zaman, çoktan kendisini dışarı
atmış ve bağırış çağırışlarla kurtlarını dökmüş, namaz sonunda da sanki
namazını kılmış da kapıda ebeveynini bekliyormuş numarası yapan haylaz ama
“şanslı” çocuklar için ise beş dakika gibi geçiverirdi. Kendimden biliyorum…
Bu zamanda
yaşayanlardansanız, hayırlı Ramazanlar dilerim Sayın Kari!
***
Kemerler bağlıysa bu ayki seyahatimiz için Sefîne-i Tayy-i Zamanı
çalıştıralım dostlar. Hedefimiz, Fransa’nın doğusundaki Arbois şehri. Zaman
nişangâhımızı da 17 Mayıs 1886’ya kuralım, hazır mısınız? Deveran başlasın…
Cuisance nehrinin hemen kıyısında, Rue de Courcelles ile Rue de Pré
Vercel’in birleştiği köşede üç katlı taş bir binanın önündeyiz. Binanın
duvarları yer yer sarmaşıklarla kaplanmış durumda. “83” yazan ahşap kapıyı itip
açıyoruz ve sessizce içeri süzülüyoruz. İçeri girer girmez bizi kesif bir ispirto
ve parasetamol kokusu karşılıyor. Ayaklarımızın ucuna basarak bu kesif kokuyu
takip ediyoruz; koku bizi üst kata davet ediyor.
Üst kattaki dar ve loş koridorun sonundaki yarım açık kapıdan zayıf ve
titrek bir ışık huzmesi süzülmekte. Kapıya kadar yine temkinli bir şekilde
yaklaşıp içeri şöyle bir göz atıyorum. Burası mütevazı bir kimya laboratuvarı. İçeride,
dağınık beyaz saçlarından altmışlı yaşlarda olduğunu tahmin edebildiğim bir
kimyager, masasına eğilmiş ve yoğun bir dikkatle çalışmakta. Hemen yanı
başındaki ispirto ocağının üzerinde bulunan beherin içerisinde fokurdamakta
olan karışımdan odanın tavanına doğru buharlar yükselmekte.
Diğer masaların üzerinde ve duvardaki raflarda farklı ebatlarda beherler,
balon jojeler, erlenler, deney tüpleri, bagetler, mezürler, damlalıklar,
pipetler, şişeler, huniler, balonlar, büretler, desikatörler, petri kapları,
kristalizasyon kutuları, havanlar, damıtma şişeleri, vialler dağınık şekilde
durmaktalar.
Kimyager, üzerinde çalışmakta olduğu kâğıttan arada bir kafasını kaldırarak
kaynamakta olan terkibin içerisine yeni kimyevî maddeler ekliyor ve beheri
karıştırıyor. Birazdan gelecekler. Misafirlerimizi beklerken, kimyageri
izlemeye devam ediyorum…
Böyle ne kadar bekledim bilmiyorum ama işte kapı çalınıyor, hemen koridorun
köşesine doğru siniyorum. Kimyager, bölünmüş olan çalışması yüzünden öfkeli
adımlarla alt kata inerken bir taraftan da söyleniyor: “Oh, ces vilains
enfants!” (Ah şu haylaz çocuklar!)
Basamakların sonuna geldiğinde kapı yeniden çalıyor, kimyager sesleniyor:
“Je viens!” (Geliyorum!)
Kapıyı açtığında -yine- kaçışan çocuklar göreceğini düşünen kimyager,
tanımadığı kişileri görünce şaşırıyor ve öfkesi bir anda nezakete dönüşüyor:
“Bienvenue, messieurs!” (Hoş geldiniz baylar!)
Grubun önündeki adam emin olmak için soruyor: “Monsieur Louis Pasteur?” (Bay
Pasteur?)
Kimyager başı ile evetleyip misafirlerini içeri davet ediyor, giriş kattaki
salona geçiyorlar.
Sessizce basamakların ortasına kadar inip kısmen salonu görmeye ve
konuşmaları daha net duymaya muvaffak olabiliyorum. Heyettekiler kendilerini
tanıtıyorlar: Mekteb-i Tıbbiye-i Askeriye-i Şahâne Seririyat-ı Dâhiliye muallimi
ve Cemiyet-i Tıbbiye-i Mülkiye kâtibi Mirliva Aleksander Zoreos Paşa… İlm-i Hayvanat muallimi Tabib Hüseyin Remzi Bey… Ve Teksir-i
Hayvanat ve Ameliyat-ı Cerrahiyye-i Hayvaniye muallimi ve İstanbul Sıhhiye
müfettişlerinden Kaimmakam Baytar Hüseyin
Hüsnü Bey…
Üç kişilik heyet, Pasteur’a Cennet mekân Sultan İkinci Abdülhamid Han’ın
selâmı ile birlikte, askeriyede ve ilmiyede mümtaz kişilere verilen birinci
rütbeden Mecidiye Nişanı ile 10 bin Fransız frangını takdim ediyorlar. O
dönemde bu para ile İstanbul’da yirmi ev satın alınabileceğini belirtmiş
olayım.
Pasteur, gözlerine ve duyduklarına inanmakta zorlanıyor ve sırtı bana dönük
olan berjer koltuğa çöküveriyor. Elleri ile yüzünü kapatıyor, belki de ağlıyor
ve bu durumu gizlemeye çalışıyor. Zira Pasteur, bir sene önce kuduz aşısını bulmuş,
“Jupille” nam bir çocuğu bu hastalıktan kurtarmış, çalışmalarına destek vermesi
için kendi ülkesinin hükûmeti dâhil olmak üzere birçok Evropa devletine
müracaat etmiş lâkin hiçbirinden müspet bir cevap alamamıştır. Bu destek, hiç
de ummadığı bir devletten, Devlet-i Aliyye-i Osmaniyye’den gelmiştir.
Heyet, Pasteur’ü Dersaâdet’e davet etse de Pasteur, yaşlı olduğu için bu
davete icabet edemeyeceğini söylüyor. Lâkin gelen heyete her türlü eğitim
desteğini vermekten şeref duyacağını beyan ediyor.
Bu para ile Pasteur, bu mütevazı laboratuvarını Paris’e taşıyarak bir
enstitü hâline getirecektir. Uzun yıllar boyunca da kuduz aşısı, Abdülhamid
Han’ın bu alicenaplığının bir karşılığı olarak “Abdülhamid serumu” olarak
isimlendirilecektir. Yedi aylık eğitimden sonra, 1887’nin Ocak ayında Zoeros
Paşa da Payitaht’ta dünyanın üçüncü kuduz tedavi merkezi olan Darü’l-Kelp
Tedavihanesi’ni kuracaktır.
Göreceğimizi gördük, duyacağımızı duyduk; vakit, dönme vaktidir!
***
135 yıl sonra, bugün…
Avrupa ülkeleri sadece Covid-19’la değil, birbirleri ile de imtihan hâlindeler.
Medeniyetin beşiği (!) Avrupa, bir taraftan bakım evlerindeki yaşlıları ölüme
terk etmiş ve çöken sağlık sistemleri ile birlikte çâresizlik içerisinde
kıvranırken, diğer taraftan tıbbî malzeme eksikliği nedeniyle birbirlerinin
maskelerine, ilâçlarına, solunum cihazlarına el koyuyorlar. Gücü yeten yetene…
Modern çağlarda yaşanmakta olan bu korsanlık girişimleri ve “tek dişi
kalmış canavarın” benmerkezci haydutlukları, Avrupa Birliği’nin sırça
köşklerini içten içe çatlatmış durumda. Bu sırça köşkün tuzla buz olması için
bir küçük fiske kaldı. Zira İtalya ve İspanya gibi ülkeler, topraklarındaki 12
yıldızlı AB bayraklarını çoktan gönderlerden indirmiş durumdalar.
Asya’nın ve Afrika’nın kanını yıllarca emen mezkûr vampir ülkeler,
şartların yeterince olgunlaşması durumunda kan emici dişlerini birbirlerine de
karşı çıkarabileceklerini gösterdiler bu salgın günlerinde. Hayatın -hele de
böyle zamanlarda-, Gabriel Garcia Marquez’in “Kolera Günlerinde Aşk” romanı
kadar romantik olmadığını yaşadı ve gördü modern zamanın insancıkları.
Avrupa ülkeleri işbu hâlde iken, Birleşik Krallık’tan İtalya’ya,
İspanya’dan Sırbistan’a, Kosova’dan Makedonya’ya kadar birçok ülkeye
Türkiye’den tıbbî yardımlar gönderildi ve gönderilmeye de devam ediliyor. 135
yıl önce tıbbî çalışmaları için Pasteur’a yardım elini uzatan bu asil
medeniyet, bugün de Pasteur’un torunlarına sandıklar dolusu tıbbî yardımlar
göndermekte.
Türkiye’nin bu ülkelere gönderdiği sadece maske ya da ilâç değildi elbette.
O kolilerin üzerinde (çokça ve gereksizce tartışılan Cumhurbaşkanlığı Forsu ile
birlikte) bir de mesaj vardı kadim Anadolu topraklarından: “Ümitsizliğin
ardında nice ümitler var. Karanlığın ardından nice güneşler var…”
Kıyamet
gününe dek o güneş her sabah Doğu’dan
doğmaya devam edecek ve sefînemi mîras bırakacağım torunlarım, bir gün mâziye
dönüp -belki de- bir yerlerde bugünleri anlatacak Allah’ın izniyle!
Kalınız sağlıcakla efendim…
