AŞILANMA artıkça günlük olarak Kovid-19’a yakalanma oranı da artıyor. Bu durum, salgın hastalık Kovid-19’dan korunma yollarının ihmâl edilebildiğini, alışmakla birlikte umursamamanın olduğunu gösteriyor. Ayrıca en azından maske, mesafe ve temizlik konusunda son derece titiz olunması gerektiğini bir kez daha ortaya koyuyor.

Bilimsel çalışmalar Kovid-19’dan korkmadan, bir salgın hastalık olduğu bilincini de hiç yitirmeden mücadele etmenin gerekliliğini ortaya koyuyor. Kovid-19 ve ilgi hastalıklarla bağlantılı olarak sadece Avrupa’daki bilimsel bir yayınevinde iki yıl gibi kısa sürede 100 binin üzerinde bilimsel çalışma kaleme alınmıştır. Normal şartlar altında erişimi ücrete tâbi olan bilimsel çalışmaların aksine Kovid-19 ile ilgili çalışmaların büyük kısmı ücretsiz olarak erişime sunuluyor.

Bu yazıda bu tür çalışmalardan bazıları örnek olarak sunuldu. Buna göre pandeminin gerçekçiliği kabul edilerek ciddiye alınması gerektiği, endişeye gerek olmadan mücadele yöntemlerine ve kurallara uyulması durumunda rahatlıkla olumlu sonuçlara ulaşılacağı görülmektedir. Artan aşılamaya karşın Kovid-19’a yakalanma oranlarının astronomik rakamlarda olmasının kabul edilebilir bir durum olarak görülmemesi gerektiği gerçeği ile karşı karşıyayız.

Psikiyatrik bozukluğu olan, olmayan ve Kovid-19 nedeniyle hastaneye kaldırılan kişilerdeki ölüm riski üzerine Fransa’da yapılan bir bilimsel çalışma, psikiyatrik bozukluk tanısı olan kişilerin bu tanısı olmayanlara göre daha fazla risk taşıdığını ortaya koymuştur. Ancak bu durumun hastanın altta yatan psikiyatrik hastalıkla açıklanamayacağıda ifade edilmiştir¹.

Kovid-19 ile mücadelede en doğru yolun bu salgına yakalanmamak olduğu rahatlıkla söylenebilir.

İtalya’da Kovid-19’dan kurtulan hastalar üzerinde periyodik olarak yapılan bir çalışmada, enfeksiyondan sonra artan kalıcı psikopatoloji riski altında olunabileceğini ortaya koymuştur². Zaman ilerledikçe kadınların bu riskten kurtulmalarının erkeklere göre daha kolay olduğu da bulgular arasında zikredilmiştir.

Kovid-19 sonrası psikiyatrik ve bileşenleriyle ilgili Brezilya’da yapılan bilimsel bir çalışmada, verilerin başlangıçtaki hastalık şiddeti ile zihinsel ve bilişsel bozulmanın derecesi arasında bir ilişki olmadığını ortaya koymuştur³. Kovid-19 sonrası depresif durumlar olsa bile bunun uzun sürmediği belirlenmiştir.

Portekiz’de de Kovid-19 hastalığına yakalanmış kişilerde uykusuzluk ve kâbus görme durumları üzerine bir çalışma yapılmıştır⁴. Buna göre sosyal ve psikolojik faktörlerin Kovid-19 hastalığına yakalanmış kişiler üzerinde dikkate alınması gereken önemli özellikler olduğunu ortaya koymuştur. Genç kişiler, kadınlar ve dar gelirli kişilerde bu durumların daha belirgin olduğu belirlenmiştir. Bu tür durumları öne çıkan kişilerde uykuya dalma sorunları ve uykudan kalkma zorlukları olduğu belirlenmiştir.  

Kadınların Kovid-19 sonrasında daha rahat olurken, Kovid-19’a yakalanma durumlarında daha endişeli oldukları söylenebilir. Uykusuzluk ve kâbus görme gibi durumları ülkelere göre de farklılıklar göstermektedir. Bu durum İtalya’da yüzde 17 ilâ 52 arasında değişirken Yunanistan’da yüzde 38 civarında kalmıştır. Ortalamaya bakıldığında ise yüzde 40 civarında bir uyku sorunu olduğu söylenebilir. Buradan hareketle, uykusuzluk sorununun sadece pandemi sürecinde değil de genel bir halk sağlığı sorunu olduğu söylenebilir.    

Ayrıca yapılan bazı çalışmalarda Kovid-19 hastalığına yakalanmış hastaların kullandıkları ilaçların çok dikkatli seçilmesi, eğer hasta Kovid-19 öncesinde devamlı kullandığı bir ilaca sahipse bunun hekimlere mutlaka belirtilmesi gerekmektedir^5,6,7.

Kovid-19 salgın hastalığından kurtulmak için endişeye mahâl vermeden ciddiye alınması gerektiği, maske, mesafe ve temizlik gibi kurallara riayet edilmesinin önemi bir kez daha ortaya çıkmıştır. Aşı olunmasına rağmen “Tamamen kurtuldum” anlayışının doğru olmadığı açıktır. Yapılması gereken, gerekli yöntemler terk edilmeden dört koldan mücadeleye devam edilmesidir.

Kaynaklar

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2667174321001774

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0022395621006804

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0163834322000020

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1389945722000016

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1201971221012224

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1201971221012224#bib0042

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1201971221012224#bib0046