KENDİ kendime düşünüyordum da, bu insanın “kendi” dedikleri varlık, sık sık kaybolan bir şey. Öyle ki, kaybolunca bulunması hayatî önem taşıyor. Ama ne var ki, eliyle koymuş gibi bulan çok az.

Bir de “kendine gelmek” var ki, cümlenin öznesini yücelten eylemlerin sultanıdır.

Velhasılıkelam, öz varlığı hedef alan bütün “gelmek ve bulmak” eylemleri, yaşam destek ünitesi değerinde. Madem mühim bir soru cümlesi üzerine düşünüyoruz, cevap mahiyetindeki cümleleri vakit kaybetmeden sıra sıra dizmeli.

Hep öyledir; kayıp hükmündeki bir şeyi ya da birini aramaya “en son görüldüğü” yerden başlanır. Ya da var olması gereken yerlere bakılır ki oralarda bulunamazsa hakikaten kayıp demektir. Ama bu yöntemler dizisi kaybolanın “bir başkası” ya da “bir başka şey” olduğu vasatlar için geçerli. Kaybolan insanın kendisiyse, arama eylemi, kişinin olması gereken yerden başlamak durumunda.

Olması gereken yere giden herkes, olması gereken yerde kendini zaten bulacaktır. Evet, aslında kendini bulmak da, kendine gelmek de bu kadar basit. Zor olan, bu güzergâhı bilmek, öğrenmek ve daha da önemlisi bu yola inanmak, baş koymaktır. Ama madem kendinizi bulmak gibi bir muradınız var, o hâlde zor olanı yapmaya başlamak gerek.

Yol yanlış, bulunan yanlış

Madem bir arayıştayız, bütün şartları değerlendirme mecburiyeti var. Bilhassa da kaybolmuşluk duygusunu yük edinmiş herkesin şahsî fikir ve inanışlarını bir kenara bırakması, aslına rücu etmesi gerekir. Her neye inanıyor ve her ne şekilde düşünüyor olursak olalım, yol birdir. Rengine, şekline, taşına toprağına aldanıp da çağa uydurulmuş yollarda kendini arayanların bulacağı tek şey boşluktur. Bu boşluklar hak yolun sancısından çok daha ağır yükler olarak insana dibi boylatır. Çokça şahit olmuşuzdur, kendini kaybolmuş hissedenlerin yanlış yollardaki arayışları, çok daha büyük kayıplara neden olmuştur. Kimi beynini uyuşturan maddelerde hülyalara dalarak kendini bulmaya çalışırken, kayıp olan maneviyatının yanına bir de günbegün eksilen zihnî melekeleri ve fiziksel kabiliyetleri de eklemiştir. Bir kayıp, yanlış bir arayışta, bambaşka kayıplara da neden olmuştur.

Kimi de uydurma, derleme öğretilerle şekillendirilmiş inanç sistemlerinde ya da modern çağın dayattığı rahatlama seanslarında özünü bulmaya çalışmış, kendinden çok daha uzaklara düşmüştür. Özünü, tarihini, geleneğini bu modern safsatalarda heba etmiş, geçmişe dair tek bir iz bırakmamış ve bütün anlamını hiç etmiştir. Kendini arayanların sıkça uğradığı yanlış yollardan biri de liyakatsiz ve edep dışı ilişkilerin “aşk” adı altında sunulduğu çıkmazlardır. Bu yollarda kendini arayan nice insan sahte sevgilerin peşinde ömür tüketir de sevilmekten yana bir nebze nasibi olmaz.

En nihayetinde eriştiği hâl, kıymetsiz bir hissediştir. Ki bu, kendini bulmak değil, kendini bulunamayacak kadar kaybetmektir.

Daha böyle nice çarpık istikamet vardır ki bu yollara kendini arama duygusuyla adım atanlar, buldukları yanlış şahsiyetleri benimseyerek ya da bulduklarından zerre memnuniyet duymayarak büyük kayıplara duçar olurlar.

Sır yaratılışta

İnsana kendini kayıp hissettiren duygular da çeşit çeşittir. Ama hepsinin ortak bir mânâsı var. İstisnasız hepsi de yaratılışa ters düşen yaşam biçimlerinin, aykırı eylemlerin ve sapmaların sonucudur. İnsan yaratıldığı değerleri ömrün yollarında düşüre düşüre, kendini olması gereken yerde hazır tutacak kimliği yitirir. Nereden geldiğinin ve nerede olduğunun bilgisi de bu kimlikle birlikte hafızalardan silinir gider.

Ama insan yaratılmıştır. O hâlde sırrı evvelâ yaratılışta aramak gerek.

لَقَدْ خَلَقْنَا الْاِنْسَانَ فٖٓي اَحْسَنِ تَقْوٖيمٍؗ 

“Şüphesiz Biz, insanı en güzel biçimde yaratmışızdır.” (Tin, 4)

En güzel biçimde yaratılan insan, nasıl olur da kaybolur? Yaradan şöyle söylüyor: “Allah sizin için kendi nefislerinizden eşler yarattı. Eşlerinizden de sizin için çocuklar ve torunlar yarattı. Sizi temiz şeylerle rızıklandırdı. (Hâl böyleyken) bâtıla inanıp Allah’ın nimetini inkâr mı ediyorlar?” (Nahl, 72)

İşte kaybı başlatan ilk sapak!

Yaratan’ı ve yaratılışı unutup O’nun gösterdiği şekliyle kul olmadan bâtılların peşinde ömrü heba etmektir.

Kim Rabbinin huzurunda değilse, kaybolmuştur. İnsanın olması gereken yer secdeyken, orada bulunmayan baş, kaybolmuştur. Huzurda durmayan beden, değersiz mekânları mesken tutmuştur. İnsan, olması gereken yerde bulunmadığında muhakkak kayıptır.

Kul olmak için yaratılan insan, ancak Rabbine secde etmekle kulluğun gereğini yerine getirebilir. O hâlde insanın kendini ararken bakması gereken ilk yer, bir seccadedir. Abdest alıp, seccadeyi serip, kulluk şuuruyla Rabbinin huzurunda duran herkes, kendini bulacaktır. Çünkü Yaratan, insanın olması gereken yeri baştan beyan etmiştir.

Bâtılda, sarhoşlukta, çarpık ilişkilerde ve madde âleminde kendini aramak, zamanı, aklı ve maneviyatı kaybetmekten başka bir akıbete varmaz.