ESKİDEN beri mağduriyeti en
çok yaşayan taraf, kadın olmuştur. Bundan dolayı insan cinsinin, özellikle de
kadın cinsinin yaşadığı mağduriyetin nasıl olup da engelleneceği, insanlığın
ortak sorunudur. İşte Avrupa Konseyi temsilcileri veya görevlileri, her nedense
kendilerini insanlık adına norm koyucu/tanzim edici sayarak bu konuda bir
sözleşme hazırlamışlar.
30 Nisan 2002’de Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi tarafından Kadınların
Şiddete Karşı Korunması Hakkındaki Tavsiye Kararı’na bağlı olarak 7 Nisan
2011’de karar güncelleştirilip genişletilmiş ve 11 Mayıs 2011’de de konseye üye
olan ülkelerin imzasına açılmıştır. Bu yüzden sözleşmenin tam adı, “Kadına
Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadele Hakkındaki
Avrupa Konseyi Sözleşmesi” iken, İstanbul’da imzaya açılmış olmasından dolayı
kısaca “İstanbul Sözleşmesi” diye bilinmektedir.
Aynı gün yani 11 Mayıs 2011’de Türkiye, bu sözleşmeyi imzalamıştır. Şimdiye
kadar 34 ülke yine bu sözleşmeye imza atmıştır.
14 Mart 2012’de ise TBMM’de grubu olan üç parti (AK Parti, CHP ve MHP)
tarafından ittifakla kabul edilmiş, 1 Ağustos 2014’te ise yürürlüğe girmiştir.
Sözleşmeyi onaylayan ilk meclis de TBMM olmuştur. Sözleşme metninin
hazırlanmasında hiçbir dâhli olmayan Türkiye’nin nasıl olup da sözleşmeyi
hazırlayan ülkelerin hepsinden önce bu metni TBMM’den geçirdiği hakkında hiçbir
yetkilinin kayda değer bir açıklaması olmamıştır.
Türkiye’nin kadın-erkek eşitliği konusunda yaşadıkları
Aslında Türkiye, kadın-erkek arasında eşitliği sağlamak iddiası ile bir
dizi mevzuat hazırlayıp yürürlüğe koymuştur. Bunlardan ilk akla gelen,
Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi’ni (CEDAW) 1985’te
kabul etmesidir. 2004’te CEDAW’a ulusal hukuk üstünde bir statü verilmiştir. Yine
2004’te Anayasa’nın 10’uncu maddesine, “Kadınlar
ve erkekler eşit haklara sahiptir. Devlet bu eşitliğin yaşama geçmesini
sağlamakla yükümlüdür” cümlesi eklenmiştir. Aynı maddeye 2010’da, “Bu maksatla alınacak tedbirler eşitlik
ilkesine aykırı olarak yorumlanamaz” diye bir ek daha ilâve edilmiştir.
2009’da TBMM’de, “Kadın-Erkek Fırsat Eşitliği” başlıklı bir komisyon
kurulmuştur. Nihâyet 2012’de İstanbul Sözleşmesi’nin belki bir sonucu olarak 6284
sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun,
TBMM’den çıkmıştır.
Kadının beyanının esas alınmasını öngören hüküm de 6284 sayılı yasada yer
almıştır. Şiddet ve mağduriyete uğradığı için şikâyetçi olan (kadın) taraf
değil, karşı taraf aksini ispatla yükümlü sayılmıştır. Hukukun temeli olan “İddiacı, iddiasını ispatla yükümlüdür”
kuralı görmezden gelinmiş, bu yasa, yükümlülüğü şikâyet edilene yüklemiştir.
BM’nin 2018 tarihli Kalkınma Programı’na göre Türkiye, cinsiyet eşitliği endeksinde
beş basamak yükselerek 64’üncü sırada yer almıştır.
Türkiye’de yapılanlar bunlardan da ibaret değildir. 1996’da imza edilmiş
olan Birleşmiş Milletler Ekonomik, Sosyal ve Kültürel haklar Uluslararası
Sözleşmesi ile Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi, içerdikleri
bazı maddelerle İstanbul Sözleşmesi’ne oldukça yakındır. 190 ülke bu ikiz
sözleşmeyi imzaladığı hâlde Türkiye imza etmemişti.
Yaşama hakkı, adil yargılanma hakkı, kölelik yasağı, seyahat özgürlüğü gibi
vurguların da yer aldığı bu ikiz sözleşmeyi DSP-ANAP-MHP Koalisyon Hükûmeti
onaylamış, ancak TBMM’den geçirilmesi AK Parti döneminde, Türkiye’nin AB’ye üye
olacağı hevesiyle 2003’te gerçekleşmiştir.
İstanbul Sözleşmesi’ne derinlemesine bir bakış
Türkiye’de İstanbul Sözleşmesi’ne karşı muhalefet giderek artmaktadır.
Genel olarak muhalifler, sözleşmenin aileye zarar verdiği görüşündeler (Sibel
Eraslan, İstanbul Sözleşmesi’ne Göre Şiddetin Kaynağı: Cinsiyet, Star Gazetesi,
29 Temmuz 2020). Buna karşılık sol ve Kemalist çevreler ise kıyasıya sözleşmeyi
savunmakta ve sözleşmeye karşı çıkıp iptalini isteyenlerin kadın cinayetlerini
özendirdiklerini iddia etmektedirler.
Sözleşme metninde yer alan ifadelerin analizi bir yana, sözleşmeyi
savunanların iddialarının bir kısmı hiç olmazsa tahakkuk etmiş olsaydı yani bu
sözleşmeyle kadın cinayetleri engellenebilmiş olsaydı, kısmen haklılıkları için
bir örneğe sahip olurlardı. Ancak sözleşmenin yürürlüğe girdiği 2014’ten beri
kadın cinayetleri hemen her yıl artarak yükselmektedir. Bundan dolayı
sözleşmenin kadın cinayetlerine engel olduğu iddiası gerçekçi değildir.
Sözleşmeye muhalefet edenlerin de “Kadınlar öldürülsün” ya da “Kadın cinayetleri
takipsiz kalsın” gibi bir taleplerinin olduğu, en hafif deyimle bir iftiradır.
Üstelik kadın cinayetleri ve mağduriyetleri, sözleşme metnine göre değil, 6284
sayılı yasaya göre cezalandırılmaktadır. Bundan dolayı sözleşme muhaliflerinin
“Kadınlar öldürülsün, kadın cinayetleri takipsiz kalsın” gibi bir taleplerinin
olduğunu iddia edenler, gerçeği değil, ideolojik takıntılarını
tekrarlamaktadırlar.
İstanbul Sözleşmesi ile birlikte artık LGBT’lilik görünür ve örgütlü bir hâle
gelmiştir. CHP gibi bazı partiler tarafından giderek daha çok
sahiplenilmektedir.
Hemen her yıl LGBT’lilerin özel günleri, yürüyüşleri, törenleri olmaktadır.
LGBT’lilik doğal, mazur, hattâ meşru bir durum gibi topluma sunulmaktadır.
Başta İzmir Urla Belediyesi olmak üzere pek çok il ve ilçede CHP’li belediye
başkanları, partilerinin ilk genel başkanları Kemal Paşa’nın LGBT renkleri
içindeki heykellerini yapmakta ve İzmir ile Şişli gibi şehirlerin belediye
binalarında LGBT’lilerin alâmeti sayılan renkli bezler günlerce asılı
tutulmaktadır.
Bütün bu örneklerde görüleceği gibi, LGBT’lilik topluma doğal, olağan,
normal bir durum olarak telkin edilmektedir.
İstanbul Sözleşmesi’nin estirdiği havanın da etkisiyle, kadın
cinayetlerinde bir azalma görülmediği gibi, boşanma oranları da giderek
artmaktadır. Evlenmek kadar boşanmak da yasal ve meşru bir hak ise de boşanma,
bir aile için, özellikle de çocuklar için büyük bir yıkımdır.
Sayıları hızla çoğalan ayrılmış eşlerin yanında sayıları milyonlara ulaşmış
çocukların oluşturduğu büyük tablo, toplum geleceği için asla olumlu bir
görüntü değildir!
Sözleşmenin İngilizce metninde yer alan “toplumsal cinsiyet (gender),
cinsiyet rolleri (gender role), cinsiyet hakkında kalıplaşmış ifadeler (gender
stereotype), cinsiyet hakkında ve cinsel kimlikten bağımsız olarak cinsel
isteklerin esas alınması yani cinsel yönelim (sexual orientation), ev içi
şiddet (domestic violence)” ve benzeri terimlerin evrensel olabileceğini,
herkesi ve her toplumu kapsayabileceğini düşünmek mümkün değildir.
“Ama bu İngilizce
terimler değildir önemli olan. TBMM’nin kabul ettiği Türkçe çeviri bizi bağlar
ve dolayısı ile İstanbul Sözleşmesi’ni ecnebî işi göstermek anlamsızdır” (Yıldıray Oğur, Ya
Toplumsal Sözleşme, Karar Gazetesi, 3 Ağustos 2020) gibi iddiaların sözleşmeye
muhalefet gerekçelerini geçiştirmeye çalışmak olduğu açıktır.
Elbette hiç kimse aileyi temelinden sarsan fiilleri savunamaz, savunmamalıdır.
Erkeğin yanlışları el kiri, kadının yanlışları ise namus meselesi sayılarak
aynı yanlışa iki ayrı karşılık olamaz. Aynı yanlışın cezası da aynı olmalıdır.
Geleneklerin sınırlandırdığı kadın-erkek rolleri tashihe muhtaç ise de, bundan
yola çıkılarak kadın ve erkeğin doğal/ontolojik rolleri de küçümsenemez,
aşağılık birer işlem sayılamaz.
Sözleşmenin 81’inci maddesinde karşılığını bulan “cinsel yönelim”
ifadesiyle, erkek ve kadın cinsinin doğal rolleri inkâr edilemez, hafife
alınamaz. Başlığı “Kadına Şiddetin Önlenmesi” olan bir metinde “cinsel yönelim”
vurgusunun olması, doğallık veya tesadüfle açıklanabilir bir tutum değildir. Bu
ifadelerin doğrudan eşcinselliği, LGBT’liliği mazur/normal göstermek için
seçilmiş olduğu teslim edilmelidir. LGBT’liliğin başladığı ve mazur görüldüğü
bir yerde aile için tahdit de başlamış demektir.
LGBT’lilik böyle uluslararası bir sözleşme ile koruma altına alınacağına,
tıp ve psikiyatri ilminin sınırları içinde bir muamele görmelidir. Ancak ondan
sonra ortaya çıkan veriler ciddiye alınabilir. Yoksa baştan LGBT’liliği
mazur/doğal/normal sayan bir anlayış ile teşekkül eden koruma, hattâ teşvik
çabaları ile ailenin tehdit altında olmayacağını iddia etmek inandırıcı
değildir.
Kadınların veya kız çocuklarının bir kısmının aile içi şiddete maruz
kaldığını inkâr etmek anlamsızdır. Ancak buradan hareketle aileyi kadın ve kız
çocukları için bir tehlike, bir tehdit mekânı saymak iyi niyetli değildir. “Aile”
kadın ve kız çocuğu için tehlike mekânı ise, güvenli mekân neresidir?
Kadın sığınma evlerinin veya benzeri kurumların aile yerine konulması
mümkün değildir. Belki isabetli olan, aileyi kadın ve kız çocuğu için doğrudan
tehlike/tehdit mekânı görmeden, bazı ailelerde kadın ve kız çocuğuna karşı
ortaya çıkan şiddetin nasıl engelleneceğine odaklanan bir çaba olmalıdır.
İstanbul Sözleşmesi’nin ne içeriğinde, ne de temel amaçları arasında böyle bir
çabayı bulmak mümkündür.
İstanbul Sözleşmesi’ne benzeyen uluslararası metin ve uygulamalara Türkiye’de
gösterilen tepkiyi siyâsî iktidarın gündeminin değişmesi ile açıklamaksa iyi
niyetten ve gerçekten uzaklaşmaktır. Çünkü Türkiye’de halkın ezici çoğunluğunun
LGBT’lilik gibi insan doğasına aykırı çirkinliği yüzlerce yıldır kerih gördüğü
bilinmektedir. Halkın bu tür kerahata olan tepkisi, siyâsî gündeme bağlı
değildir.
Siyâsî iktidar, konumu gereği bazen halkın tepkisini ciddiye alır, bazen
yok sayar, bu ayrı bir meseledir ve doğrudan siyâsî iktidarın ahlâk ilkeleri
ile açıklanabilecek bir husustur.
Şunu da teslim etmeli ki, 2005’te, resmî kurumlarda kadın istihdamı yüzde
23 iken, 2019’da yüzde 34’e çıkmıştır. Kadının sosyal, siyâsî ve ekonomik
hayatta daha çok görünür olmasından dolayı siyâsî iktidarın İstanbul Sözleşmesi’ni
tartışmaya açtığı söylentileri akıl ve de gerçek dışıdır.
Evet, Zeki Müren ve Bülent Ersoy gibi örnekler Türkiye’de medya tarafından
uzun süre gündemde tutularak LGBT’lilik özendirilmiştir. Ancak yine de bu kerih
örnekler istisnâ sınırları içinde kalmıştır. İstanbul Sözleşmesi’nin kabulünden
sonra CHP ve PKK’lı çevrelerin himâyesinde LGBT’lilik, âdeta bir atılım
dönemine girmiştir. Bazı belediyeler marifetiyle bu sapkın davranışlar olağan
bir işlem gibi karşılanır, tören yapılır hâle gelmiştir. Kadına ve kız
çocuklarına karşı şiddetin önlenmesi ile doğrudan ilgisi olmayan ama LGBT’liliği
koruyup kollayan maddelere Türkiye, birer şerh koyarak imzasının kapsamının
dışına çıkabilir.
LGBT’liliği özendirip koruyanlara karşı birtakım yaptırımlar da uygunayabilir.
Belediye, vakıf, dernek ve siyâsî parti gibi kurumların bu tür faaliyetleri
ceza kapsamına alınabilir. Aksi hâlde CHP ve PKK’nın kanatları altında ve
İstanbul Sözleşmesi’nin getirdiği koruma çerçevesinde LGBT’lilik, toplum içinde
etkisini arttırarak aile için büyük bir felâket getirecektir.
Kadın hakları, kölelik ve kız çocuklarının korunması gibi konularda bütün
insanlık için İslâm’ın kurtarıcı ilkelere sahip olmasına rağmen Müslümanların
tarihinin bu alanda birtakım kerih örneklere sahip olduğu bilinmektedir.
Müslümanların, aile içinde olup biten kerih işleri “bir aile meselesi” olarak
görmeye devam etmeleri ahlâken de doğru değildir. İnsanın insana kötülüğü, “aile
içi mesele” diye örtülemez ve zulüm gören tarafın korunma ihtiyacını ortadan
kaldıramaz. Zerrece Müslümanlık hassasiyeti olanın zulme karşı taraf olması,
tartışma bile götürmez!
Mehmet Şerif Sağıroğlu, Ailenin
Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun, İstanbul 2013,
Muharrem Balcı, İstanbul Sözleşmesinden İnsanı ve Aileyi Korumak, İstanbul
2020, Fatmagül Berktay, Tek Tanrılı Dinler Karşısında Kadın, İstanbul 2016.
