FIRTINASI, yağmuru, düzensiz ve istikrarsız
güneşi derken yaz bitti. “Haksızlık mı ediyorum acaba?” diye düşünmekten
kendimi alamıyorum. Ben Akdeniz insanıyım ve güneşin güneş, yıldızlarınsa yıldız
gibi göründüğü, dingin, net, havanın kuş tüyü kadar hafif olduğu diyarlarda büyüdüm.
Televizyondaki belgesellerde gördüğüm sisli, mesafesiz, düz, buğulu, donuk bir yerküreye
düştüm sanki. “Düştüm” diyorum, çünkü “bilmek ile yaşamak” da “yürümek ile düşmek”
kadar apayrı şeylermiş.
Güneşin
ve yaz mevsiminin istikrarsız olduğunu söylemem bu sebeptendir. Hollandalılar,
son derece değişken hava şartlarına alışkın, çoğunlukla da çantasında şemsiye taşıyan
insanlardır. Yolda ve yahut herhangi bir yerde karşılaşan insanların konuştukları
ilk ve çoğunlukla tek mesele şudur: “Hava bugün nasıl olacak?” Bende gökyüzü, sanki
biri ekranın renk ayarlarını bozmuş hissi uyandırır. Göğün mavisi tam mavi değildir.
Hep kırık bir mavi olur; gri bir toz bulutu, her şeyin rengine işlemiş gibidir.
Düzeni ve sıradanlığı hükmü altına alan bir renk imparatorluğu sanki...
“Gözümün
gördüğü bu renksiz ve bulanık ışıkla kendimi ve ruhumu aydınlık tutmaya çalışmam
bu yüzdendir.” Mesela hep rüzgârlıdır hava. Bu, havadaki yumuşak yaz kokusunun uçup
gitmesi demektir. Hava yaz kokmayınca ve çiçeklerin tozu, kuşların sesi havada
asılı kalmayınca, hiç tanımadığınız birinin resmine bakar gibi hissedersiniz
kendinizi.
Bu
kadar sene geçtikten sonra alıştığım ve artık buralı olduğum söylenebilir.
Ancak gözlemlemeye devam ediyor ve bazı sorularda çaresiz kalıyorum; “İnsan yaşadığı
yere benzer” derler ya…
Havadaki
bu ağırlık ve adeta bir perdeden yansıyıp kırılarak gelen güneş ışığı acaba
ruhumuzda nasıl bir karşılık buluyor, neleri perdeliyor ve bu ağırlıkla neleri okyanusların
derinlerine bırakıveriyoruz?
Kısa kış
günlerinin karanlık ve yağmurunda boğulmak üzereyken ilaç gibi gelir bahar.
Uzun bisiklet turları, kanal boylarında yürüyüşler daha da yoğunlaşır. Sanki
insanlar bile baharın rengiyle boyanır. Yeşil daha bir yeşil, pembeler daha da
pembe görünür gözlere. Umuda hasret yürekler, geçerliliğine bakmaksızın bilerek
“Lades!” derler. Yol kenarlarında asrın en güzel askerleri gibi ciddiyetle sıraya
geçer ve anne ördeğin ardından sarı renkte küçük bir ordu dizilir.
Mevsimlerin
ve hangi rengin ruhları ezdiği de hükmünü kaybetmiştir artık. Ördek yavrularının
dik duruşları hayatta olmayı, umut etmeyi, yaz mevsimini, vatanı, hasreti ve
daha nicelerini gurbetçilerin boğazına düğümler, ince sızılarını geride bir çığlık
gibi bırakıp peşi sıra yürüyerek gözlerden kaybolur.
Yazın
ne zaman gelip geçtiği pek anlaşılmaz buralarda. Çimenlerin ve yeşilin hiç solmadığı
bir ülkedir Hollanda. Tam da bu sebeple baharı doyasıya yaşar insanlar. Renkleriyle
gözleri okşayan birçok çiçek uyandırır ve gösterir baharın zengin yüzünü. Kayıtsız
kalmak ve fark etmemek neredeyse imkânsızdır.
Ama
yaz soluk geçer. Yaz, başlı başına “beklenendir”, bütün sene hayal edilendir
çünkü. Yeni yılın girmesiyle birlikte alışıldığı ve artık kural olduğu üzere planlanır,
bütçe hesapları yapılır, araba hayalleri kurulur yaz için.
Hollandalıların
yaz tatilleri, “dinlenmek, gezmek, deniz, güneş, popüler olan birçok şeyi” ifade
eder. Biz gurbetçiler içinse yaz, “vatan” demektir, anne, baba, köy, dağ taş ve
mezarlar demektir. Bekleyen ve beklenenlerin hepsidir yaz. Aslında birkaç
haftaya sığmayacak kadar yüklüdür ve çok, uzun, geniş, obur…
Bütün
dünya dört mevsimi bilir ve hesaplarını bu doğrultuda yapar. Biz gurbetçilerse yılı
ikiye böler ve buna göre plan yaparız. Sessizce kabul edilip imzalanmış kutsal
bir metin muamelesi görür bu. Yazılı olmayan bir metin… Havanın sıcak ya da soğuk
oluşu, o anda ayarlanabilecek bir ayrıntı, anlık bir tavır değişikliğinden öteye
gitmez.
Bütün
sene, “izin öncesi ve sonrası” olarak ikiye ayrılır. Mevsimin, ayın, günün ne olduğunun
esasen hiçbir hükmü yoktur.
İzinlere
gidilir, dönülür; umutlar bir dahaki sefer için özenle ertelenir, hayal kırıklıkları
çok dile gelmez ama gözler onu saklamakta hep aciz kalır… Havadaki nem ve
bulutlar yerlere iner böylece. Farkında olmadan herkes bulutlanır, sessizleşir.
Fotoğraflar bir sene boyunca yetecek en güzel avuntudurlar. Göz yanılır, hafızalar
zayıflar, kızgınlıklar unutulmazsa eğer medet bu fotoğraflardadır. Yazın ne çabuk
geçtiği bir kez daha anlaşılmaz böylece.
Film
yine başa dönmüş, yaz sonrası “izin sonrası” olmuş, takvimler olduğu yerden “izin
öncesine” doğru yavaş bir şekilde akmaya başlamıştır…
