TALİBAN Afganistan’da kontrolü ele geçirdikten sonra ülkeyi yönetecek geçici hükûmeti açıkladı. Açıklanan kabine, Afgan Savaşı’nda önemli roller almış isimlerden oluşuyor. Kabine otuzdan fazla isimden oluşmasına rağmen 6 isim ana politikaları belirleyecek gibi görünüyor.

Ülke idâresini “Afganistan İslâm Emirliği” olarak tanımlayan Taliban’ın lideri Hibetullah Ahundzade, Taliban lideri olarak kalmaya devam edecek. Ahundzade, politik ve dinî otorite olarak Taliban’ı ve dolayısıyla Afganistan’ı vitrine çıkmadan yönetecek.

Taliban’ın ilk iktidar döneminde uygulanan katı siyasal, toplumsal ve kültürel politikaların arkasında Ahundzade’nin bulunması ve Ahundzade’nin Taliban’ın en tepesinde ve mutlak bir otoriteyle yönetiyor olması, Taliban’ın ılımlı açıklamalarına rağmen eski politikalarını yeniden hayata geçireceği korkusunu sürekli taze tutuyor.  

Kabinede Başbakanlık koltuğuna oturan Molla Muhammed Hasan Akhund, Taliban’ın 4 kurucusundan biri olarak biliniyor. Taliban Liderlik Konseyi’nin ve Rehber Şurası’nın başında bulunan Akhund, 1996-2001 arasındaki ilk Taliban iktidarında Başbakan Yardımcısı ve Dışişleri Bakanı olarak görev yaptı. Dönemin Taliban iktidarında büyük etkisi olan Akhund’un uyguladığı katı politikalar nedeniyle Afganistan, BM yaptırımları ile baş başa kalmıştı. Daha doğrusu, yaptırımların sorumlularından biri olarak Akhund gösteriliyordu.

Akhund’un Başbakan olarak görev alması ve ilk Taliban iktidarı dönemindeki politikaların arkasındaki önemli isimlerden biri olması, kamuoyunda Taliban’ın eski politikalarını devam ettireceği yorumlarını güçlendiren bir etken olarak gösteriliyor. 

Hakkani’nin bakanlığı uluslararası meşruiyete nasıl etki eder?

Geçici hükûmette İçişleri Bakanı olarak görevlendirilen Siraceddin Hakkani, Taliban içerisinde özellikle savaşçı kanadın en etkin kolu olarak gösteriliyor ve Hakkani Kolu’nun liderliğini yapıyor. Özellikle gayr-i nizamî harp taktiklerini en iyi uygulayan grupların başında gösterilen Hakkani Grubu, hem Sovyet İşgali, hem de ABD İşgali döneminde işgalcilere karşı en etkili direnişi gösteren grup olarak işâret ediliyor.

Pakistan ile sıkı ilişkileri olduğu dile getirilen Hakkani Grubu, 1995’ten beri Taliban’ın içerisinde yer alıyor. Taliban’ın en etkili kanadı olarak gösterilen bu kanat, 2012’den beri ABD’nin terörist ilân ettiği gruplar arasında yer alıyor. Grubun liderliğini yapan ve geçici hükûmette İçişleri Bakanı olarak görevlendirilen Siraceddin Hakkani de CIA’nın arananlar listesinde bulunuyor.

Hakkani’nin geçici hükûmet içerisinde bulunması ve ABD’nin arananlar listesinde olması geçici hükûmetin meşruiyetinin sorgulanmasını artırıyor olsa da Hakkani Grubu’nun Taliban içerisindeki etkisi, grubun hükûmet içerisinde temsil edilmemesi gibi bir olasılığı ortadan kaldırıyor.

Birader ve Yakup’un varlığı barışçıl çözümleri kolaylaştırır mı?

Geçici hükûmette Başbakan Yardımcısı olarak görev alan Abdulgani Birader, Taliban’ın kurucuları arasındaki en etkili isimlerden birisi. Taliban içerisindeki özellikle siyâsî kanatta etkin olan Birader, 2001 ABD İşgali sonrası Taliban’ı ayakta tutan isimlerden biri olarak gösteriliyor.

2010’da Pakistan’da yakalanıp hapse atılan Birader, yürütülen müzakereler sonucunda 2018’de serbest bırakıldı. 2019’da Katar’daki Taliban Siyâsî Bürosu’nun başına geçen Birader, Taliban’ın uluslararası kamuoyunda meşruiyet kazanma çabalarının en etkin aktörü olarak görülüyor. Dönemin ABD Başkanı Trump ile doğrudan görüşen tek Taliban lideri olan Birader, ABD’nin Afganistan’dan geri çekilmesini öngören Doha Anlaşması’na Taliban adına imza atan isim olarak biliniyor.

Geçici hükûmette yer alan Molla Muhammed Yakup, Taliban’ın kurucu lideri Molla Ömer’in oğlu. Otuzlu yaşlarda olduğu tahmin edilen Yakup, babasından dolayı Taliban içerisinde çok sevilen ve Taliban’ın gelecekteki lider adayı olarak görülen isimlerinden biri. Taliban askerî kanadının liderliğini yapan Yakup, askerî kanadın liderliğini yapmasına rağmen barışçıl politikalara daha fazla ağırlık verilmesini savunan Taliban ileri gelenleri arasında yer alıyor.

Taliban’ın en önemli isimlerinden biri olan Molla Abdulhakim, kabinede Adâlet Bakanı olarak görev alıyor. Molla Abdulhakim, Taliban’ın başsavcısı olarak biliniyor.

Bu isimler, Taliban’ın yeni iktidarının ilk icraatlarını gerçekleştirecek isimlerin en önemlileri arasında yer alanlar.  

Konuyla ilgili sonraki yazımda, bu isimler üzerinden Taliban politikaları ve başta El-Kaide olmak üzere Taliban’ın terör grupları ile ilişkileri, kurulan geçici hükûmete yönelik kamuoyu tepkisi ve olası politikaları ele almaya çalışacağım.

(Devam edecek…)