FOTOĞRAF çekmek ile fotoğraf oluşturmak arasındaki fark nedir?

Bu soruyu hiç düşündünüz mü bilemiyorum ama lisans eğitimim döneminde aldığım fotoğrafçılık derslerinin birinde bu soru üzerine zihin jimnastiği yapmıştık.

Ben fotoğraf çekmeyi, özetle “var olanı ya olduğu gibi ya da özünü bozmadan kadrajlamak” olarak tanımlıyordum. Fotoğraf oluşturmayı ise “daha sanatsal etkiler oluşturmak” şeklinde betimliyordum.

Fotoğraf oluşturmada fotoğrafçının fikirleri kadraja daha fazla hâkimken, fotoğraf çekmede ise kadraja hâkim olan salt gerçekliktir. Bir başka ifadeyle, fotoğraf çekmek bir tür belgelendirme iken, fotoğraf oluşturma ise gerçekliği en dipte koruyarak gerçekliği kavramsal çapta yeniden inşâ etmedir.

Günümüzde dijital araçların gelişmesi ve yazılımların fotoğraf sanatına fazlasıyla işlevsellik kazandırmasıyla birlikte fotoğraf oluşturma başlı başına bir tür hâline geldi. Kavramsal fotoğrafçılık olarak adlandırılan bu tür, hemen hemen tüm fotoğrafçılık türlerinin özelliklerini bünyesinde taşır. Yani bir kavramsal fotoğraf, mimarî, sokak ve portre fotoğrafçılığının özelliklerini taşıyabilir.

Kavramsal fotoğrafçılık her ne kadar gerçeği kavramsal olarak yeniden inşâ etme olarak tanımlansa da bu gerçekten tam olarak kopma anlamına gelmiyor. Kavramsal fotoğrafçılıkta gerçeklik en dipte korunur. Fakat soyut sanat tasavvuruyla kavramsal olarak yeni bir gerçeküstü anlam inşâ edilir. Bu nedenle kavramsal fotoğraflar oluşturabilmek için fotoğraf sanatçısının soyutlama yeteneğinin çok iyi olması gerekir. Soyutlama yeteneği olduktan sonra, gerisi fotoğraf sanatçısının sanatsal derinliğine kalıyor.

Kavramsal fotoğraflar çekildikten sonra fotoğraf düzenleme programlarıyla fotoğraflarda oynamalar yapılabilir. 

Kavramsal fotoğraflar her ne kadar soyutlanmış kareler olsa da bazen kitlesel bir mesaj aracı olarak da kullanılabilirler. Örneğin bir ürün reklâmında… Ya da bir otoportre fotoğrafı, aynı zamanda kavramsal bir fotoğraf olabilir. Günlük bir yaşam alanında günlük olmayan bir yaşam formunu sahneye eklemek de iyi bir kavramsal çalışma olabilir.

Burada önemli olan, fotoğrafın merkezinde bir kavramın olmasıdır.

Kavramsal fotoğrafçılıkta ilerlemek için soyut sanatsal tasarımlar oluşturan sanatçıların çalışmalarını incelemeyi ihmâl etmemek gerekir. Ya da kavramsal fotoğraflar çeken bir fotoğraf sanatçısının, fotoğraflarını nasıl inşâ ettiğine bakılmalıdır. Fotoğraf sergilerini, sanat galerilerini ziyaret etmek de ilham almak için son derece önemlidir. Yani gözlemi elden bırakmamak gerekir.  

Yeterli gözlem yapıldıktan sonra artık eyleme geçmek gerekir. Bunun için, ilk önce zihinde tasarımlar oluşturulmalı ve anlatılmak istenen olgu, fikir ya da verilmek istenen mesajın kompozisyonu oluşturulmalıdır.

Bazı sanatçılar, kompozisyonun gücünü görmek için fotoğraf çekmeden önce zihinsel tasarımlarını çizim yoluyla resmederler. Siz de benzer bir yöntem kullanabilirsiniz. Zihinsel tasarımdan sonra kompozisyonda yer alan nesneler yerli yerine oturtulmalı, ardından ise sahnenin ışık ayarları, yardımcı ışık kaynakları ve filtreler ile ideal hâle getirilmelidir. Sonrasında da fotoğraf makinesi ayarlamaları yapılmalıdır. Tüm bunların akabinde geriye deklanşöre dokunmak kalıyor…