SOSYAL medya, ortaya çıktığı zamandan beri her geçen gün hayata daha fazla nüfuz eder hâle geldi. Ve çocuk, genç, yaşlı fark etmeksizin herkesin hayatını derinden etkiliyor.

Sosyal medya çocuklar üzerinde hem olumlu, hem de olumsuz etkilere sahip. Bunun üzerine kaleme alacağım bu yazı dizisinde öncelikle sosyal medyanın çocuklar üzerindeki olumsuz etkilerine değineceğim.

Sosyal medya bağımlılığı, tüm yaş gruplarında olduğu gibi çocuklarda da en önemli dezavantajların başında geliyor. Özellikle de ergenlik dönemindeki çocuklar, çok sayıda sosyal medya platformunu takip ediyorlar.

Haberlerden modaya, eğlence içeriklerinden öğretici içeriklere kadar hemen hemen her şeyi sosyal medyadan takip edenler, bir süre sonra sosyal medyaya bağımlı hâle geliyorlar. Bağımlılıksa başta konsantrasyon ve motivasyon problemleri olmak üzere çok sayıda problemi ortaya çıkarıyor.

Beğeni almak ontolojik sorunlar doğurabilir

Çocuk ve ergen yaştaki bireyler açısından ödüllendirme çok fazla değerli görüldüğü için, çocuklar ve ergenlerde sosyal medyadaki beğeniler ve paylaşımlara yapılan yorumlar bir tür ödül olarak görülüyor.

Yapılan araştırmalar, “beğeni” ve “yorumların”, özellikle de olumlu yorumların beyindeki ödül merkezini harekete geçirdiğini gösteriyor. Bu bölge ergenlik döneminde çok hassas olduğu için çocuklar ve ergen bireyler, sosyal medyadaki beğeni ve yorumları kendilerine verilmiş bir ödül olarak algılıyorlar. Bunun sonucunda da daha fazla “ödüllendirilmek” yani beğeni almak için sosyal medyaya olan bağımlılıkları artıyor.

Azımsanmayacak sayıda ergen birey, beğeni almayı var olmanın kanıtı olarak görüyor. Yani beğeni almak ergenler için ontolojik bir gerçekliğe dönüşmüş durumda. Bu durum diğer yaş grupları için de geçerli. Fakat ergen yaştaki çocuklar için bu durum daha baskın bir özellik olarak öne çıkıyor.

Ergen yaşta beğenme ve beğenilme içgüdüsü, hatta baştan çıkarma ve baştan çıkarılma dürtüsü daha baskın olduğu için sosyal medyada beğeni ve yorum alma arzusu ergen yaştaki bireylerde daha baskın bir hâl alıyor. Durum böyle olunca, özellikle ergen yaştaki bireyler, beğeni ve yorum alabilmek için neredeyse hiçbir sınır tanımıyorlar. Mahremiyetin ihlâlinden özel hayatın gizliliğine kadar çok sayıda değeri yok sayabiliyorlar.

Ödül mekanizmaları işlevsel hâle getirilmeli

Ebeveynlerin birçoğu bu durumu fark edemiyor. Fark edebilenler ise bu durumu sığ ve önemsiz bir detay olarak görüyorlar. Sorunu fark ettiklerinde ise çözüm zor oluyor.

Çocuk yaştaki ergenlerin bu tür problemler yaşamamaları için sosyal medyayı tamamen yasaklamak ilk akla gelen çözüm gibi görünse de bu, doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Çünkü sosyal medyayı tamamen yasaklamak, çocukların dijital beceriler kazanmalarına engel olabilir. Bunun yerine sosyal medya ile çocukların geçirdiği zaman dilimlerine sınırlama getirmek gerekir. Daha da önemlisi, gerçek hayattaki ödül mekanizmalarını daha fazla harekete geçirerek daha işlevsel hâle getirmek ve gerçek hayattaki beğenilerin önemini vurgulamak, soruna önemli oranda çözüm getirecektir.