BOŞNAK entelektüel, siyasetçi, Reisü’l-Ulema, Tuzla ve Banja Luka Müftüsü Hâfız İbrahim Maglayliç, 25 Nisan 1861’de, günümüzde Bosna-Hersek’te bulunan Sırp özerk yönetimin (Sırp Cumhuriyeti’nin) fiilî başkenti olan Banja Luka’da (Banaluka) doğdu.

Babası Hacı İsmail Maglayliç, Banja Luka’nın saygın ve zengin ailelerinden birinin ferdiydi.

İlköğrenimini tamamladıktan sonra Banaluka Medresesi’ne devam eden İbrahim Maglayliç, tanınmış âlim ve müderris İsmail Skopljak Efendi’den dersler aldı.

Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun 1878 yılında Bosna’yı işgal etmesi üzerine direniş güçlerine katıldı. Tutuklanan İbrahim Maglayliç, günümüzde Çek Cumhuriyeti sınırları içerisinde bulunan Olomouc şehrindeki toplama kampına gönderildi. Kampta geçirdiği birkaç ayın ardından, eğitimini tamamlanmak için İstanbul’a gitti. İstanbul’da Manisalı Emin Efendi, Priştineli İbrahim Efendi ve Üçmihraplı Hâfız İbrahim Efendi’den dersler aldı ve 1887 yılında Banja Luka’ya geri döndü.

Aynı yıl Fevziye Medresesi’nde müderris olarak göreve başlayan İbrahim Maglayliç, bu görevine ek olarak 1898 yılında Banja Luka’da bir rüştiyenin müdürlüğü görevini de üstlendi. Her iki görevi de başarılı bir şekilde yönetmesinin ardından, Nisan 1914’de Tuzla Müftüsü olarak göreve başladı.

Birinci Dünya Savaşı’nın ardından Makedonya, Kosova ve Bosna-Hersek bölgelerini dolaştı ve daha sonra iki dünya savaşı arasında bu bölgelerde yaşayan Müslümanların durum ve sıkıntılarına dair hazırlanmış en önemli belgeler kabul edilen raporları resmî mâkâmlara sundu. Bunlarla da yetinmeyen Maglayliç, Yugoslavya’da yaşayan Müslüman halkın sesini duyurabilmek için, içerisinde Mehmed Spaho’nun da olduğu arkadaşlarıyla birlikte bir parti kurdu.

16 Şubat 1919 yılında Yugoslav Müslüman Örgütü (JMO) adıyla kurulan partinin ilk başkanı oldu. 1920 yılında yapılan kurucu meclis seçimlerinde Boşnak milletvekili olarak parlamentoya girdi. 

Parti içindeki ayrışmalar neticesinde, 1922 yılında Maglayliç partiden ayrılıp arkadaşlarıyla birlikte Yugoslavya Müslüman Halkı Teşkilâtı (MNO) adında yeni bir parti kurdu. Fakat 1923 yılında yapılan seçimlerde yeni parti başarı gösteremeyince siyaseti bıraktı.

***

1925 yılında Banja Luka müftülüğü görevine getirilen Maglayliç, 1929 yılında emekli olana kadar bu görevde kaldı. 1929 yılında hükûmetle vakıfların yönetimi ve ülkedeki dinî konumlar üzerine çıkan anlaşmazlıklar yüzünden Nisan 1930 yılında Reisü’l-Ulema Mehmed Cemaleddin Çauşeviç istifa etti.

Hilâfet mâkâmı olmadığı için yeni Reisü’l-Ulema seçimi 8 ulema meclis üyesi, 9 müftü, 6 Şeriat hâkimi ve 3 İslâmî lise eğitimi veren okulun müdürlerinden oluşan Üsküp ve Saraybosna Vakuf-Mearif Konseyi’nin delegeleri tarafından yapıldı. 11 Haziran 1930 yılında oybirliği ile ülkenin en büyük dinî otoritesi olan Reisü’l-Ulema mâkâmına İbrahim Maglayliç seçildi.

19 Haziran 1930’da göreve başlayan İbrahim Maglayliç için 30 Eylül 1930 yılında, Belgrad şehrinde bulunan Bayraklı Camii’nde Yugoslavya Kralı Birinci Aleksander, hükûmet üyeleri, diplomatlar, siyasiler,  Polonya Müftüsü Dr. Jacob Sienkiyeviç ve bazı tanınmış yabancı katılımcılarla bir tören düzenlendi. Bu törenin ardından resmen Reisü’l-Ulema’nın mâkâmı, Saraybosna’dan Belgrad’a taşınmış oldu.

Eski bir siyasetçi olan Maglayliç üzerinden hükûmetin yaptığı bu hamle, bazı çevreler tarafından ağır şekilde eleştirildi.

***

Görev yaptığı dönemde yeni anayasa konusunda hükûmetle ters düşmese de Gazi Hüsrev Bey Camii ve Medresesi’nin 400’üncü kuruluş yıldönümünde Saraybosna’da düzenlenen törenlere Reisü’l-Ulema sıfatıyla katılması gibi bazı meseleler yüzünden hükûmetle ters düştü.

14 Mart 1936 yılında Yugoslavya Kralı İkinci Petar tarafından görevden alındı.

Bu olayın ardından doğduğu yer olan Banja Luka’ya dönen İbrahim Maglayliç, 16 Eylül 1936 yılında vefat etti. On binlerin katıldığı cenaze töreninin ardından cenazesi, Gazanfer Camii’ne defnedildi.